راهنمای کامل پرورش ماهی قزل آلا

ماهی قزل‌ آلا از نوع ماهی‌های سردآبی است و در زیرگروه ماهی‌های آزاد جای می‌گیرد. این ماهی بدنی فشره و دمی بزرگ‌تر از ماهی آزاد دارد.
تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی این ماهی، بین ۱۴ تا ۱۹ عدد است. تعداد خارهای اولین کمان آبشش این ماهی نیز بین دو تا پنج عدد است که به شکل شمشیر بوده و در پایین به شکل دکمه درآمده‌اند. حداکثر طول بدن ماهی قزل آلا ۱۴۰ سانتیمتر و وزن آن تقریباً به پنج کیلوگرم می‌رسد.

کسانی که قصد پرورش ماهی قزل‌آلا را دارند می‌توانند اینکار را با داشتن حداقل ۱۰۰ متر زمین انجام دهند. البته این موضوع مستلزم این است که دانش نگه‌داری و پرورش این ماهی را نیز داشته باشند.

تاریخچه تکثیر و پرورش ماهی در دنیا و ایران

با وجود سابقه طولانی پرورش ماهی در استخر, سابقه تكثیر مصنوعی ماهیـان كوتاه است. اولین گام در لقاح مصنوعی به وسیله دانشمند آلمانی لدویك یا وبی (1711-1784)برداشته شد. او از ماهی ماده ونر قزل آلای آماده بصورت جداگانه تخم واسپرم به دست آورد وآن ها را با هم مخلوط كرد كه این اولین لقاح مصنوعی تخم ماهی بود. در مورد ماهیـان پرورشی گرمابـی در سال 1930 مولـدین آماده از محل های تخم ریزی طبیعی صید و لقاح مصنوعی داده شدند.

ولی القاء تخم ریزی به مولدین با روش تزریق , در سال 1934 به وسیله زیست شناسان برزیلی آغاز شد و بعد در آسیـا و اروپـا و آمریكای شمالی توسعه یافت. در سال 1958 مولـدین كپور نقره ای و سرگنده پرورش یافته در استخرهای خاكی با تزریق عصاره غده هیپوفیز ماهی كپـور معولی به صورت مصنوعی تكثير شدند ودر حال حاضر مولـدین ماهیـان مختلف با استفاده از هورمون های مصنوعی و غده هیپوفیز ماهیان در سطح وسیع مورد تكثیر مصنوعی قرار می گیرند.

مزایای پرورش آبزیان

با وجود رشد كنوني جمعيت دنيا,توليد هر چه بيشتر پروتئين حيواني از اهميت زيادي برخوردار است. كشت آبزيان بدلايل زيادي به عنوان عمومي ترين و موثرترين راهكار جهت توليد پروتئين در آينده دنيا شناخته شده است.با مقايسه حيوانات پرورشي مهم دنيا مثل مرغ , خوك , ماهي و گاو با توجه به موارد ذيل اهميت پرورش ماهي روشن مي گردد.

انواع ماهی قزل آلا در ایران چیست؟

در سراسر جهان انواع مختلفی از ماهی قزل آلا زندگی می کنند که خصوصیات زیستی و نژادهای بسیار مختلفی دارند، اختلاف انواع نژاد قزل آلا در نوع غذا، نوع آب، مکان زندگی، بیماری ها، عمرماهی، میزان اکسیژن و ph آب، اندازه و بعضی مسائل دیگر است.

از جمله نژاد های مختلف این ماهی میتوان به قزل‌ آلای ببری، قزل آلای کت رویت، قزل آلای پولادسر، قزل آلای پشت آبی، قزل آلای گاوی، قزل آلای طلایی، قزل آلای آپاچی و قزل‌آلای جویباری اشاره کرد ،اما دو گونه بسیار مهم که در کشور ما مورد استفاده و پرورش قرار میگیرند قزل آلای رنگین کمان و قهوه ای یا ( خال قرمز ) است.

در بین نژاد های مختلف این دو گونه بسیار مناسب برای محیط جغرافیایی کشور ما می باشند . از نوع رنگین کمان آن با توجه به شرایط مختلف بیشتر برای پرورش دادن  استفاده می شود.

1- ماهی قزل آلای رنگین کمان

یکی از بهترین انواع نژاد برای پرورش در سراسر دنیا می باشد و از اساسی ترین ماهی ها برای تولید است،از نظر مشخصات قزل آلای رنگین کمان دارای بدنی کشیده، دو باله در سینه، دو باله در شکم، یک باله در پشت وسط است، همچنین دارای دهان بزرگ(که باعث صید بهتر می شود)، فلس دایره ای،نوار رنگین کمانی در دو طرف ماهی و دندان های تیز در سقف دهان می باشد. این ماهی در آبهای سرد زندگی می کند و محیط زندگی آن هم سنگلاخی و شنی است،  درجه حرارتی که مناسب زندگی این ماهی باشد۱۴تا۱۷ درجه سانتیگراد است که باید  میزان اکسیژن آب۷ میلی گرم و ph آب نیز بین ۵/۸_۵/۶  باشد.

2-ماهی قزل آلای خال قرمز

به خاطر نوع خصلت هایی که دارد مناسب برای پرورش نمی باشد زیرا این ماهی در طبیعت دارای حالت تهاجمی است و از دست انسان هم غذا نمی خورد. محیط زندگی قزل آلای خال قرمز در آب‌های شیرین، رودخانه ها و دریاچه هاست، منطقه زندگی این ماهی در ابتدا اروپا بود اما بعدها کم کم به امریکا و  سایر مکان‌ها برده شد. اين ماهي وابسته به آبهاي كوهستاني مي باشد و از لحاظ شكل و رنگ بسيار متنوع است و وجه تمايز آن با نوع رنگين كمان خالهاي قرمز نارنجي مي باشد . اندازه ماهي وابستگي به محيط و ميزان غذاي طبيعي دارد و به ندرت از 45 سانتي متر تجاوز مي كند .

تخم ريزي در پاييز و اول زمستان روي بستر شني با جريان كند آب انجام مي گيرد . اين ماهي گوشتخوار است و غذاي اصلي آن انواع سخت پوستان ـ لارو حشرات و ماهيان ريز مي باشد ، و در نزديكي بستر رودخانه زندگي مي كند و در مقايسه با نوع رنگين كمان كه وابستگي بيشتر به سطح آب دارد متمايز است. پرورش ماهی قزل‌آلا

مقايسه دو نوع قزل آلا

بنا به دلايل زير ماهي رنگين كمان به مراتب براي پرورش مناسب تر است:

1. اين ماهي به مراتب آسانتر از قزل آلا خال قرمز نسبت به محيط سازگاري حاصل مي نمايد ، تمايل بيشتري به اهلي شدن دارد و از غذاي دستي آسانتر استفاده مي كند ،. نسبت به درجات آب و كمبود اكسيژن مقاوم است.
2. اين ماهي نسبت به بيماريها به مراتب مقاومتر است.
3. نمو تخم در زمان كوتاهتري انجام مي شود و رشد آن سريعتر است ، كمتر گوشتخوار است و ماهيان كمتري را شكار مي كند . داراي رشد سريع است .از انواع كرمها و نرم تنان تغذيه مي كند و تحت مديريت خوب و در صورت برخورداري از تغذيه مناسب در درجه حرارت مطلوب رشد 7ـ9 روز طول ميكشد كه بچه ماهي با وزن 2 گرم به وزن 250 گرم برسد.

چرا پرورش قزل‌ آلا در ایران رونق دارد؟

نیاز به مواد پروتئینی سالم و کمبود منابع آبی در ایران باعث شده است بهره‌برداری دو یا چند منظوره از منابع آب همواره مورد توجه قرار گیرد. یکی از این بهره‌برداری‌های چند منظوره نیز پرورش ماهی است و ماهیان پرورشی از لحاظ دامنه تحمل دمایی به دو گروه سردابی و گرمابی تقسیم می‌شوند.

پرورش ماهی قزل‌آلا – قزل آلای رنگین کمان

مشخصات ظاهري

بدن پوشيده از فلس هاي ريز ، وجود يك نوار پهن به صورت رنگين كمان در دو طرف بدن ، وجود باله چربي ، خالهاي تيره رنگ روي باله دمي .

عادات غذايي

در محيط هاي طبيعي از لارو حشرات و شكارساير موجودات آبزي استفاده مي كند و در استخرهاي پرورشي بطور كلي جهت تغذيه آن از غذاي كنسانتره استفاده مي شود .

ويژگي ها و خصوصيات ماهي قزل آلاي رنگين كمان

1. ماهي قزل آلاي رنگين كمان به مراتب آسانتر از قزل آلاي خال قرمز نسبت به محيط سازگاري حاصل نموده تمايل بيشتري به اهلي شدن داشته و از غذاي دستي آسانتر استفاده مي نمايد.
2. اين ماهي به درجه حرارت هاي بالا و كمبود اكسيژن مقاوم بوده و در آبهايي كه به اندازه كافي تجديدي گردد مي تواند درجات 20 الي 22 درجه سانتي گراد را تحمل نمايد.
3. قزل آلاي رنگين كمان نسبت به بيماريها و بخصوص بيماري furunculosis به مراتب مقاومتر مي باشد .
4. نمو تخم در مدت كوتاهتر انجام شده و رشد آن سريعتر است. اين ماهي گوشتخوار مي باشد فلذا ماهيان كمتري را شكار مي نمايد اين ماهي از انواع كرمها و نرم تنان تغذيه ميكند و اين موجودات را در بستر آبگير جستجو مي نمايد .از همين طعمه ها براي صيد ورزشي استفاده مي كنند .
5. اين ماهي داراي رشد سريع مي باشد و در صورتي كه خوب تغذيه شوند و در يك سالگي به وزن 100 گرم و در سالگي به 250 الي 300 گرم و در چهار سالگي به 40 الي 45 سانتي متر مي رسد حداكثر وزن آن به 7 كيلو و حد اكثر طول گزارش شده به 70 سانتي متر است. اين ماهي نسبت به whirling diseaseبيماري حساس مي باشد و گوشت آن از حيث كيفيت نازلتر از گوشت قزل آلاي خال قرمز مي باشد.
6. ماهي قزل آلاي رنگين كمان مناسب تر ين ماهي سرد آبي جهت پرورش مي باشد بطوريكه آسانتر به غذاي دستي عادت كرده و نسبت به درجه حرارت و كيفيت آب كمتر حساس مي باشد و بدين جهت در سراسر دنيا اساسي تر ين ماهي آزاد مورد پرورش جهت تغذيه مي باشد. از اين ماهي مي توان جهت ماهي دار كردن آبگير هاي طبيعي استفاده نمود. پرورش ماهی قزل‌آلا

شرايط مناسب آب جهت پرورش قزل آلا

الف) دما

دماي مناسب جهت پرورش قزل آلا 18-12 درجه سانتيگراد مي باشد. البته مناسب ترين دما براي پرورش اين ماهي 15 درجه سانتيگراد است. دماي بالاتر و پايين تر از اين محدوده باعث كاهش رشد مي شود و دماي بالاتر از 24 درجه موجب تلفات ميگردد.

ب) PH يا اسيديته آب

PH مناسب جهت پرورش قزل آلا 8/4-6/8 مي باشد. PH خارج از اين محدوده باعث تلفات مي شود.

ج) اكسيژن محلول

ميزان اكسيزن محلول در آب به فاكتورهاي متعددي از جمله ارتفاع، دما، شوري و… بستگي دارد ولي در هر حال اكسيژن خروجي نبايد كمتر از 5 ميليگرم در ليتر باشد. جهت افزايش اكسيژن محلول راههاي متعدد وجود دارد از جمله استفاده از هواده ها كه امروزه انواع مختلف داشته و عملكردهاي متعدد دارند.

د) شوري

به طور كلي افزايش شوري آب موجب كاهش درجه اشباع اكسيژن مي شود.آبهاي شيرين داراي شوري ppt1-0/1 مي باشند و ماهي قزل آلا تا شوري ppt 30 را تحمل مي كند. شوري به ميزان ppt 10 براي پرورش قزل آلا مناسب مي باشد.

ه) شفافيت

قزل آلا ماهي است شكارچي و گوشتخوار به همين دليل شفافيت آب تاثير بسزايي در رشد آن دارد به عبارت ديگر ماهي بايد غذاي خود را ببيند تا آنرا بخورد. به طور كلي در پرورش قزل آلا شفافيت بايد تا كف استخر تامين شده باشد و ميزان مواد معلق آن بايد كمتر از 30 ميليگرم در ليتر باشد.

انواع مدل های پرورش ماهی قزل آلا

انواع روش های مرسوم برای پرورش ماهی قزل‌آلا

پرورش قزل آلا در وان

زمانی که می گوییم پرورش قزل آلا در وان در واقع منظورمان فقط خود وان نیست بلکه استفاده از یک یا چند مخزن بزرگ برای نگهداری ماهی یا حتی کندن و ساختن یک حوض یا برکه کوچک درخانه است. پرورش قزل آلا در وان بیشتر برای کسانی است که فضای نسبتاً کافی برای پرورش دارند. البته اگر بخواهید فقط برای خودتان پرورش دهید یک فضای کوچک هم برای شما کافیست

پرورش قزل آلا در بُشکه

پرورش قزل آلا در بشکه بیشتر برای کسانی است که فضای کمتری برای پرورش ماهی دارند مامی توانیم از بشکه های پلاستیکی در این روش استفاده کنیم و یا اینکه آن ها را از وسط جدا و در واقع با آن ها مزرعه پرورش طبقاتی درست کنیم. در این سبک از پرورش به تنها وسایلی که نیاز داریم بشکه پلاستیکی، لوله های pvc یا لوله آب و دستگاه تصفیه است در ضمن این روش به اندازه ای جذاب می باشد که در پرورش ماهی قزل آلا در سطح گسترده و صنعتی هم  از آن استفاده می شود البته با لوازم پیشرفته تر  و صنعتی و یکی از سیستم های جدید در اروپاست.

پرورش قزل آلا درمخازن پلاستیکی

در سال های اخیر پرورش قزل آلا در مخازن یا همان تانکر های پلاستیکی از استقبال زیادی برخوردار شده است زیرا مزایای بسیار فوق العاده ای دارد که یکی از این مزایا اشغال فضای بسیار کم برای پرورش است که دلیل آن هم شکل استوانه ای و قرارگیری آن به صورت عمودیست ،دلیل دیگری که این روش را نزد پرورش دهندگان محبوب کرده است استفاده از آن در فضا های شیب دار و کوهستانی است چون این مخازن بر روی چهارچوب های فلزی قرار می گیرند، نظافت این مدل  از استخر ها نیز بسیار آسان میباشد و کافیست با باز نمودن در پوش موجود در کف قیفی شکل این مخازن فضولات ته نشین شده را خارج کنیم.

پرورش قزل آلا در استخر های فایبر گلاس

استخر های فایبر گلاس نیز به دلیل هزینه ی پایین و مراحل ساخت راحت نسبت به دیگر روش ها بسیار محبوب و پر طرفدار است.فایبر گلاس یک نوع پوشش است که از الیاف شیشه و مواد پلیمری ساخته شده است و دارای مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و دماست. با استفاده از فنس های فلزی محکم  یا چهارچوب های آهنی و فایبر گلاس به راحتی می توانید استخر درست کرده و درآن مشغول به پرورش دادن ماهی قزل آلا شوید.

پرورش قزل آلا در حوضچه

این استخرها یا از جنس پلاستیک یا فلز گالوانیزه یا بتن هستند. قطر این استخرها از ۳ تا ۱۰ متر و عمق ۱ تا ۳ متر است. در این استخرها می‌توان ماهی پنج تا ۷۰۰ گرم را پرورش داد . مدیریت تولید در این استخرها بسیار اصولی است و به‌علت استفاده از لوله‌های ورودی و خروجی آب به‌ صورت مجزا می‌توان سطح و تراکم استخرها را تنظیم کرد. معمولا در این شیوه از آب برگشتی استفاده می‌کنند و در این شیوه تجهیزات و ادوات فیلتراسیون و هوادهی و پمپ اینگ بسیار دقیق طراحی می‌شود.

پرورش قزل آلا در کانال های آب کشاورزی

زمانی که ما می‌گوییم پرورش قزل آلا در کانال های آب کشاورزی منظورمان استفاده از همان کانال هایی است که برای انتقال آب به مزارع کشاورزی ساخته شده‌اند، ما با پرورش ماهی قزل آلا در این کانالها آب موجود در آن را برای کشاورزی غنی تر و مفید تر کرده ایم  زیرا فضولات تولید شده توسط ماهی ها دقیقاً نقش کود را ایفا میکنندو برای تقویت محصولات کشاورزی بسیار مفید است.

این کانال ها یا استخر ها باید حتماً به صورت روباز باشد و برای پرورش ماهی در این سیستم هم می‌توانیم از پن استفاده بکنیم و هم از قفس، نکته مهم این نوع پرورش کم هزینه بودن آن است.

پرورش قزل آلا در استخرهای ذخیره آب کشاورزی

پرورش قزل آلا در استخرهای ذخیره آب کشاورزی در چند سال اخیر در کشور ما رواج پیدا کرده و سال به سال درصد افرادی که این کار را انجام می دهند بیشتر شده است این روش در کشور های پیشرفته بسیار مورد استقبال قرار گرفته است زیرا  به صورت دو منظوره مورد استفاده قرار میگیرد یعنی هم از این آب برای پرورش ماهی استفاده و هم قبل از اینکه وارد مزارع کشاورزی شود کمی کود دار شده که برای محصولات بسیار عالیست .

پرورش قزل آلا با آب چاه و چشمه

با توجه به مفید بودن و به صرفه بودن آب چاه می توانیم از این منابع آبی در بسیاری از سیستمهای پرورشی که در بالا ذکر کردیم استفاده کنیم و مطلب مهم این است که آب چشمه یکی از بهترین و سازگارترین منبع آبی برای پرورش ماهی قزل آلا می باشد.

پرورش قزل آلا در قفس

در حال حاضر در تمام جهان در زمینه پرورش قزل آلا این موضوع ثابت شده است که پرورش ماهی در قفس یکی از راحت ترین راه ها می باشد اما یکی از مشکلات این نوع از پرورش پیدا کردن محل مناسب با عمق زیاد برای این کار است، این نوع سیستم به دلیل  راحتی در بسیاری از مناطق جهان گسترش زیادی پیدا کرده است، نکته جالب در این سبک از پرورش این است که اکثر مواقع تور ها و قفس ها به دلیل نوع شرایط نگهداری ثابت و مرتب  باقی می مانند و تنها در زمانی مشکل ایجاد میشود که  خرابی آب و هوا اتفاق بیافتد، اگر آب و هوا خراب شود دسترسی به بعضی قفس ها سخت خواهد شد البته همین ایراد هم با مکان یابی درست برطرف می شود پس مهم‌ترین نکته در این سبک از پرورش مکان یابی است.

پرورش قزل آلا در قفس های شناور

زمانی از قفس های شناور در پرورش قزل آلا استفاده می‌کنند که محل پرورش دارای امواج بسیار زیادی باشد که از این نوع قفس ها معمولا در دریاها استفاده می شود، مسئله ای که کاملا واضح است هزینه بسیار زیاد ساخت و احداث این قفس هاست که باعث می شود از این نوع قفس ها فقط برای ماهی قزل آلا و ماهیان گرانقیمت استفاده شود.

استخرهاي پرورش ماهي قزل آلا

مساحت مزارع خاكي پرورش ماهي قزل آلا معمولا 5/0 تا 2 هكتار است و تعداد مزارعي كه بزرگتر از اين مساحت باشد خيلي اندك است. تعداد و تناسب استخرها و تاسيسات بستگي به هدف مزرعه دارد و اگر مزرعه قصد فعاليت در تمامي مراحل توليد دارد بايد داراي استخرهاي مولدين ، ساختمان انكوباسيون ، ساختمان تخم كشي ، استخرهاي نوزادگاه و استخرهاي پرواري باشد . ولي اگر توليد كننده قصد دارد فقط ماهي گوشتي توليد كند ميتواند داراي استخرهاي پرورش ماهيان در سنين مختلف باشد.

شكل استخر ها مي تواند طويل و باريك يا گرد با جريان دوراني و …. باشد كه هر يك داراي مزايا و معايب خاص خود است. بيشتر استخرها از بتون ساخته شده يا از حوضجه هاي پيش ساخته فايبر گلاس استفاده مي شود.
رايج ترين نوع استخر پرورش در ايران كانال هاي بتوني به طول 25ـ30 و عرض 5/2ـ3متر است. ولي در كشورهاي اروپايي معمولا استخرها با همين ابعاد و حتي بزرگتر ولي خاكي ساخته مي شود و نسبت طول به عرض 9ـ10 به 1 است. پرورش ماهی قزل‌آلا

در ساخت استخرها باید نکاتی را مد نظر داشت:

• شیب زمین به گونه اي باشد که آب به حالت ثقلی از استخر خارج گردد و نیاز به صرف هزینه نباشد.
• ورودي و خروجی استخر به طور صحیح ساخته شود. خروجی باید به صورت سه شیاره ساخته شود تا بتوان اولا سطح آب را در استخر بسته به شرایط تنظیم نمود و ثانیا آب کف استخر خارج گردد.
• آب قبل از وارد شدن به استخر به بالاي برجک هواده منتقل شود تا گازهاي مضر از آب جدا شوند.
• شیب 2 درصد براي استخرها ( ورودي به خروجی) در نظر گرفته شود تا فضولات کف همراه با جریان آب از استخر خارج شوند.

بچه ماهی قزل آلا

بچه ماهی قزل آلا را می توان در تمام طول سال در مزارع رهاسازي نمود. وزن رهاسازي بهتر است حدود 10 گرم باشد تا هم دوره پرورش خیلی طولانی نشود و هم تلفات کمتر شود. (تلفات در وزن زیر 10 گرم بیشتر است) تعداد ماهی رهاسازي شده بستگی به مقدار دبی آب و وزن هدف دارد. به طور کلی به ازاي 7 لیتر در ثانیه می توان یک تن ماهی برداشت نمود حال اگر وزن هدف 400 گرم باشد برای تولید یک تن ماهی به 2500 قطعه بچه ماهی نیاز می باشد. 10 تا 15 درصد هم باید به عنوان تلفات در نظر گرفت.

روش تولید بچه ماهی قزل آلا

در بحث تولید بچه ماهی قزل آلا ماهی مولد باید تغذیه ای کامل تر از ماهیان دیگر داشته باشد این تغذیه شامل ویتامین ها، مواد مفید معدنی، اسیدهای چرب و … است، ماهیان مولد اگر دسترسی راحت تری به غذا داشته باشند به طور حتم تاثیرات بسیار زیادی بر روی اندازه و کیفیت تخم آنها می گذارد بنابراین اگر ما شرایط تغذیه ای مناسبی را برای ماهیان مولد فراهم کنیم کیفیت و میزان تخم گذاری هم بهتر خواهد شد.

تخم گیری

تخم گیری ازماهی و تلقیح آن به روش غیر طبیعی یا پرورشی کار حساسی است و معمولاً استخرهای بسیار بزرگ با ظرفیت های سنگین تولیدی ،خودشان بچه ماهیشان را تولید میکنند زیرا باید امکانات مجزایی رابرای این امر آماده کرد از این رو تقریبا اکثر پرورش دهندگان تکثیر را از خرید بچه ماهی آغاز کرده و این کار را به تولید کنندگان بچه ماهی واگذار میکنند .

ظرفیت و تناژ پرورش

ظرفیت و تناژ پرورش بستگی به آب ورودي دارد و بر این اساس تعداد استخرها نیز متفاوت است ولی در هر حال چنانچه شیب زمین اجازه بدهد براي اینکه بتوان از آب حداکثر را نمود استخرها در در دو یا سه ردیف ویا حتی بیشتر احداث می نمایند. بطوریکه استخرهاي بچه ماهی در ردیف اول، پیش پرواري در ردیف دوم و در ردیف سوم ماهیان پرواري و آماده صید قرار می گیرند. براي بهترین بازده ارتفاع ریزش آب از یک ردیف به ردیف بعدي حدود 70 سانتیمتر می باشد. دیواره هاي بین استخرها باید به شکلی باشد که بتوان براي غذادهی و صید بر روي آنها حرکت کرد. پرورش ماهی قزل‌آلا

غذا رسانی به ماهی

غذا دهی در پرورش ماهی قزل‌آلا: اگر مزرعه اي به بهترین شکل ممکن ساخته شود و بهترین بچه ماهی هم در آن رهاسازي گردد ولی مدیریت تغذیه در آن اعمال نگردد مسلما این مرکز به سودآوري نخواهد رسید. انتخاب نوع غذا و مقدار جیره روزانه مهمترین اصل در زمینه غذادهی می باشد. تعداد دفعات غذادهی نیز بستگی به وزن ماهی دارد به طوریکه بچه ماهی هاي حدود 10 گرم تا 6 بار در روز و ماهیان پروراري 1تا 2 بار در روز غذادهی می شوند.

پرورش ماهی و تامین غذا

در پرورش ماهی تامین غذا بیشترین هزینه تولید را دارد. پس هرچه بتوان در این قسمت مدیریت بهتري اعمال نمود سودآوري کار بیشتر خواهد شد. براي اینکار باید به یک سري نکات توجه کرد:

• با محاسبه میانگین وزنی ماهیان و مشخص کردن مقدار ماهی موجود در استخر(بیومس) ودماي آب مقدار دقیق غذاي روزانه مشخص شود.
• از مکملهاي معدنی و ویتامینی در جیره غذایی استفاده شود.
• نحوه غذا دهی باید به شکلی باشد تا همه ماهیان استخر از غذا استفاده نمایند و غذا هدر نرود.
• غذاي مورد نیاز باید در مکانی خنک و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد و هنگام خرید غذا حتما به تاریخ تولید و مصرف آن توجه شود.
• پاکتهاي غذا باید بر روي پالت چوبی قرار گیرد.
• تهویه انبار باید به نحو مطلوب انجام گیرد.

تشخیص جنسیت قزل آلا

مطلب بسیار مهم  درپرورش و تکثیر ماهی قزل آلا این است که در ابتدا تعداد ماهیان خود را بدانیم یعنی ما چه مقدار ماهی نر و چه مقدار ماهی ماده داریم البته این در مورد کسانی صدق میکند که تمایل دارند خودشان تولید و تکثیر بچه ماهی را انجام دهند.

ماهیان ماده

در ماهیان ماده به علت میزان بسیار زیاد تخمکها شکم آنها چاق تر و رنگ بدن آنها روشن تر از نر می باشد، در زمان باروری اگر دست خود را روی شکم آنها فشار دهیم تخم ها بیرون خواهد آمد این قضیه در ماهیان نر برعکس می باشد، ماهیان نر لاغر تر و پر رنگ تر هستند و در زمان بلوغ اگر با دست روی شکم آنها فشار بیاوریم اسپرم خارج می شود.

سن مناسب برای باروری

سن مناسب برای باروری در ماهی قزل آلا در جنس ماده ۳ تا ۶ سال و در نرها ۲ تا ۵ سال است و اگر سن آنها بیشتر از این مقدار باشد دیگر برای این کار مناسب نیستند. نکته مهم این است که در زمان باروری ۵ تا ۱۰ ماهی ماده را با یک نر جفت می کنندکه بهترین شرایط سه ماده با یک نر می باشد.

رقم بندي

رقم بندي پرورش ماهی قزل‌آلا: رقم بندي از جمله كارهايي است كه معمولا در همه استخرهاي پرورش ماهي صورت مي گيرد. علت آن هم اين است كه چون در زمان تغذيه ممكن است غذا به تمام ماهيها به طور يكسان نرسد و يا در زمان رهاسازي بچه ماهيها يك دست نبوده باشند پس از مدتي در ماهيها اختلاف وزن ديده مي شود كه در اين صورت بايد ماهيها رقم بندي شوند يعني ماهيهاي كوچك و بزرگ از يكديگر جدا شوند.

مهمترين دلايل آن بدين شرح است:

• به دليل ريز و درشت بودن ماهي و خطا در ميانگين وزني محاسبه جيره غذايي دقيق نخواهد بود.
• ماهي هاي كوچكتر در رقابت غذايي با ماهيهاي بزرگتر موفق نيستند و بنابراين رشد نخواهند كرد يا رشد بسيار كندي خواهند داشت.

بهداشت

بهداشت پرورش ماهی قزل‌آلا: رعايت نكات بهداشتي در امر پرورش ماهي تضمين كننده بقا و سود آوري يك مركز پرورشي خواهد بود و با بكارگيري و توجه بــه يكسري مسائل كوچك مي توانــد از بروز مشكلات بزرگ جلوگيري نمود.
مشاهده شناي غير طبيعي مي تواند علامت شروع يك بيماري باشد كه بايد سريعا به اطلاع كارشناس شيلات برسد.
هرگونه تلفات در استخر بايد سريعا از استخر خارج و به طور بهداشتي دفن گردد. البته تلفات موردي، طبيعي است درصورت استمرار تلفات يا تلفات با حجم بالاحتما بايد مراتب را به اطلاع كارشناسان شيلات رساند. استفاده از مكملهاي ويتاميني باعث مقاومت ماهي در برابر بيماريها شده و به طور قابل ملاحظه اي از بروز بيماري و تلفات ناشي از آن جلوگيري مي نمايد.

افزايش توليد در واحد سطح

پرورش ماهی قزل‌آلا: با توجه به كمبود منابع آبي و ادامه روند خشكسالي و همچنين افزايش جمعيت و تقاضاي روز افزون ماهي يكي از راههاي افزايش توليد استفاده از امكانات جانبي براي افزايش توليد در واحد سطح مي باشد. هواده ، مديا و دستگاههاي فيلتراسيون از جمله اين امكانات مي باشند. ساده ترين و كم هزينه تريت آنها هواده ها مي باشند. امروزه هواده هاي بسيار متنوع با عملكردهاي مختلف وجود دارد. معروفترين آنها هواده اسپلش مي باشد كه كاربرد اين هواده در استخرها مي تواند به ميزان 10 تا 20 درصد بر حلاليت اكسيژن اضافه مي كند.
مشكلي كه اين قبيل هواده ها دارند اين است كه به دليل اينكه اين قبيل هواده ها مي توانند فضولات ماهي را به ذرات ريز تبديل كند كه حذف آنها از استخر مشكل بوده و تاثير نامطلوبي بر روي طعم و مزه ماهي مي گذارد.

دستگاههاي مخلوط كننده اكسيژن

به همين منظور دستگاههاي مخلوط كننده اكسيژن جهت مزارع پرورش ماهي پيشنهاد مي گردد. مزاياي اين دستگاهها نسبت به هواده به طور مختصر عبارت است از:

• حلاليت اكسيژن آب به ميزان 4 تا 6 برابر
• افزايش توليد ماهي به ميزان 4 برابر حالت معمول كه با رهاسازي لايه اي اين ميزان به 8 برابر خواهد رسيد.
• كاهش ضريب تبديل غذايي از 2 در سيستمهاي سنتي به 1/1

ویژگیهای ماهیان پرورشی

• ماهيان پرورشي بايد سريع الرشد بوده ودر دوران پرورش به وزن متعارف مورد انتظار برسند.
• متناسب با ذائقه مردم منطقه بوده وبازارپسند باشند.
• علاوه بر مصرف غذاي طبيعي از اقلام غذايي ارزان قيمت ومصنوعي نيز تغذيه كنند.
• نسبت به شرايط نامناسب رژيم فيزيكوشيميايي آب وتغييرات حاصله از آن مقاوم بوده وسازگاري نشان دهد.
• در مقابل توركشي ودستكاري وبيماري ها مقاوم باشد.
• زندگي در شرايط متراكم وفوق متراكم را به خوبي بتوانند تحمل نمايند.
• امكان تكثير انبوه آنها وجود داشته باشد.
• امكان تهيه غذا وديگر احتياجات پرورش در منطقه وجود داشته باشد.

سرمایه گذاری مورد نیاز

سرمایه گذاری مورد نیاز برای احداث یک واحد پرورش ماهی قزل‌آلا:
حجم کل سرمایه گذاری مورد نیاز ۱۰ میلیارد ریال – ظرفیت تولید (در سال) ۵۰ تن – متراژ زمین ۲۰۰۰ مترمربع – نرخ بازده داخلی ۴۵ درصد

وام برای پرورش ماهی

قبل از اینکه شما به دنبال وام برای پرورش ماهی باشید باید برای خودتان یک طرح توجیهی  تهیه کنید و بعد آن را به اداره شیلات محل زندگی خودتان ارائه می دهید و آن ها با بررسی طرح شما میزان دریافت وام را برآورد خواهند کرد در مرحله بعدی شما را برای دریافت وام به بانک معرفی می‌کنند.

هزینه های ثابت

هزینه های ثابت به هزینه هایی گفته می شود که همیشه در استخر پرورش قزل آلای ما از اول باید به طورثابت وجود داشته باشد و هیچ وقت تغییری در آن ها ایجاد نمی شود، مثل خرید ژنراتور،پمپ آب، فیلتر، دستگاه های هواده،شیرهای آب،لوله ها، هزینه ساخت استخر ها، ساخت کانال ها،ساخت انبار، ماشین آلات، وسایل اندازه گیری، ساچوک و….

هزینه های جاری

هزینه های جاری  به مواردی گفته می شود که هزینه های ثابت و متغیر هستند، یعنی همیشه هستند اما مقدار آن متفاوت است به طور مثال هزینه  غذای ماهی،هزینه برق،گاز ، بنزین برای موتور برق ها، بچه ماهی، داروها و….

همچنین بخوانید: (طرح توجیهی پرورش ماهی خاویار)*