چای ترش با نام علمی ،Hibiscus sabdariffa از خانواده ختمی و بومی قاره آفریقاست و در تمام مناطق استوایی و گرم کشت می شود. این گیاه بومی ایران نیست و به نامهای چای مکی، چای قرمز و چای ترش شناخته میشود. چای ترش گیاهی جدید و دومنظوره است که برای استفاده خوراکی (دارویی) و استفاده از الیاف و چوب آن کشت و زرع می شود.
همچنین بخوانید: (پرورش گیاهان دارویی)
کشورهای تولید کننده چای ترش
در سودان چای ترش به‌عنوان یک گیاه نقدی و منبع مهم درامد برای کشاورزان خرده پا محسوب میشود که به‌صورت سنتی کشتوکار میشود. چین و تایلند نیز از تولیدکنندگان عمده هستند و بازار فروش چشمگیری در جهان دارند. محققان تایلندی در خصوص عملکرد این محصول با کیفیت برتر، تحقیقات و سرمایه گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند، در حالی‌که محصول چین، به‌دلیل کیفیت پایین، کمتر قابل اعتماد و معتبر است. بهترین چای ترش به لحاظ کیفی در جهان در کشور سودان تولید میشود اما به‌دلیل امکانات کم و فراوری ضعیف، عملکرد پایینی دارد.
تولید کننده‌های مهم چای ترش
کشورهای مکزیک، مصر، سنگال، تانزانیا، مالی و جامائیکا نیز تولید کننده‌های مهم چای ترش هستند، اما تولیدات آنها بیشتر برای مصارف داخلی کشور است. در حال حاضر کشور سودان تولیدکننده مهمی در زمینه چای ترش محسوب میشود و در سال‌های خشکسالی کشاورزان آن مناطق ترجیح می‌دهند به‌جای کشت غات و حبوبات به‌دلیل رشد خوب و مقاومت در برابر شرایط نامساعد محیطی چای ترش را کشت کنند.
چای ترش گیاهی
چای ترش گیاهی بسیار تطبیق‌پذیر در همه‌ی کشورهای گرم است، آن را میتوان تقریبا مانند هند، شبه جزیره عربستان، مالزی، اندونزی، تایلند، فیلیپین، ویتنام، سودان، مصر و مکزیک مشاهده کرد.
ترکیبات چای ترش
در بذر چاي ترش اسیدآمینه هاي اسیداسپارتیک، اسیدهاي آمینه، ایزولوسین، تریپتوفان، والین و اسیدآمینه هاي سولفوري که ازکمیابترین اسیدهاي آمینه هستند، در این گیاه یافت میشود. بذرها داراي فراوانترین اسید آمینه هاي ضروري لوسین، لیزین و فنیلآلانین میباشند. دانه هاي چاي ترش به عنوان یک منبع جدید از پروتئین و لیپید هستند دانه هاي چاي ترش ۲۵-۱۸ درصد پروتئین دارا میباشند.
میزان موسیلاژ کاسبرگ ۲۵-۲۳ روز بعد از گلدهی در گونه هاي آمریکاي مرکزي و مصري ۲۸-۲۴ درصد و گونه هندي ۱۵ درصد گزارش شده است. کاسبرگ خشک شده چای ترش داراي گوسی پتین فلانوئید، هیبیستین، سابدارتین میباشد. ماده اصلی رنگی هبیسین است که به عنوان یک دافنی فیلین شناخته شده است.
خواص کاربردي چای ترش
برگهاي جوان و ساقه هاي نازك چاي ترش بیشتر در سالاد استفاده می شود . برگهاي سبز پخته شده یا به تنهایی و یا ترکیب با سبزیجات، در گوشت و ماهی مصرف میشود. برگ سبز میتواند به عنوان سبزي خوراکی کاربرد داشته باشد. دم کرده برگ این گیاه منبعی غنی از آهن و مس میباشد. کاسبرگهاي خشک شده محتواي هیبستین، سابدارتین و فلاونوئید گوسی پتلینت است.
از چه چیزی تهیه میشود؟ (دیگر خواص)
چاي تُرش یا چاي قرمز از کاسبرگ گیاه چاي ترش تهیه می شود و در بسیاري از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم و یا سرد مصرف دارد. چاي ترش خاصیت خنک کننده قوي براي بدن دارد، از این رو در فصل تابستان می تواند مورد توجه قرار گیرد، به طوري که میزان تعرق را افزایش داده و دماي داخلی بدن را کاهش می دهد. فشار خون و کنترل آن توسط چاي ترش یکی دیگر از خواص این چاي است. براي بیمارانی که فشار خون بالایی دارند این چاي همیشه توصیه شده است. از بین بردن کلسترول خون است از بین بردن اختلالات کبد و تصفیه کننده خون است.
برخی از انواع مطرح چای ترش
سابداریفا
گیاهی یک ساله، راست قامت، درختچه اي، انبوه، ارتفاع در حدود ۴٫۲ متر ساقه اي قوي، صاف یا نسبتاً صاف، استوانه اي شکل و قرمز می باشد. برگ ها بزرگ و متناوب با رگبرگ هاي پنجه اي قرمز رنگ (۲۵-۱۷) سانتی متر طول، سبز رنگ و با دمبرگ کوتاه یا بلند هستند. برگ ها در گیاهچه هاي جوان و برگ هاي بالایی گیاهان پیر ساده و شبیه هم هستند. گلبرگ ها سفید با مرکز قرمز رنگ در پایه میله پرچم واقع شده اند و زمانی که در انتهاي روز، پژمرده می شوند رنگ آن ها بنفش می شود. داراي کاسبرگ خوراکی قرمز تا زرد کمرنگ، که این واریته الیاف کمتري دارد.
آلتیزیما
گیاهی یک ساله، کم شاخه، راست قامت، با ارتفاع ۴٫۸ متر می باشد که در حقیقت بیشتر به خاطر الیاف آن کشت شده و از کاسبرگ آن کمتر استفاده میشود. در شرق هندوستان، نیجریه و تا اندازهاي در بعضی از نقاط گرمسیر در آمریکا کشت میشود. ساقه هاي این واریته و برگ هاي آن بعضاً سبز است، ولی گاهی برگ هاي آن رگبرگ هاي قرمز دارند. گل ها به رنگ زرد و کاسبرگ هایش قرمز یا سبز، غیرگوشتی، خاردار و مصرف غذایی ندارد. چای ترش
ریکو
گیاهی با رشد نسبتاً کم، بوته اي، معمولاً برگ ها ساده که در مدت زمان طولانی به وجود می آیند و اغلب مواقع داراي سه لوب می باشند. گل ها داراي چشم ها (نقاط) قرمز تیره و دانه هاي گرده آن زرد طلایی است. کاسبرگ در زمان بلوغ دارای ۵ سانتی متر طول و ۳٫۲ سانتی متر عرض دارد. براکته های بصورت افقی هستند. بیشترین محصول هر گیاه کاسبرگ آن است براي آب میوه و شربت استفاده می شود و رنگ آن قرمز تیره است.
ویکتور
گیاهی با ارتفاع ۲٫۱ متر، راست و تنومند است. گل ها داراي چشمهاي (نقاط) قرمز تیره و دانه هاي گرده قهوه اي طلایی میباشد. این رقم در بعضی شرایط نسبت به رقم ریکو زودتر شکوفه می دهد. کاسبرگ ها ي آن نسبت به کاسبرگ هاي رقم ریکو بلندتر هستند. براکته ها (برگک ها) بلندتر، طولانی تر و داراي فرورفتگی به سمت بالا هستند و عصاره آن در آب میوه، مربا و شربت مصرف می شود و کاملاً قرمز است.
آرچر
این گیاه بعضی اوقات روسل سفید نامیده میشود. گیاهی بلند و قوي شبیه ویکتور ولی ساقه هاي آن سبز رنگ است. گل ها زرد و دانههاي گرده قهوه اي است. کاسبرگ ها سبز رنگ یا سبز متمایل به سفید و کوچک تر نسبت به دو واریته دیگر، اما محصول این گیاه خیلی بیشتر است. عصاره و آب میوه و دیگر محصولات تقریباً بدون رنگ است.
نواحی و سطح کشت چای ترش در ایران
گیاه چای ترش بومی ایران نیست و در ایران تنها در استان سیستان‌وبلوچستان کشت میشود. اما با شناخت بیشتر گیاه و کاربردهای آن کشت در مناطق دیگر کشور از جمله استان فارس و جنوب استان گسترش یافت. بر اساس آمار موجود، سطح زیرکشت گیاه چای ترش در این استان به بیش از 300 هکتار می‌رسد .
در ایران کشت چای ترش در استان سیستان و بلوچستان در شهرهای ایرانشهر، نیکشهر، خاش و دلگان به صورت بهاره کشت و کار می شود. سطح زیرکشت این گیاه در سال 1385 طبق آمارنامه کشاورزی در ایران 84 هکتار گزارش شده بود. در سال 1395 بیشترین سطح زیرکشت مربوط به استان سیستان‌وبلوچستان با سطح زیرکشت 370 هکتار و تولید ساالنه 290 تن است.
شرایط پرورش و کشت چای ترش
- چای ترش نسبت به خاک حساس نیست و در هر خاکی رشد می کند، PH ایده آل برای خاک باید خنثی یا کمی اسیدی باشد (۵٫۵ تا ۵٫۷)
- بذر چای ترش قرمز را قبل از کاشت ۲۴ ساعت در آب ولرم خیس کنید.
- برای نشاء کردن بذرها می توانید از سینی نشاء یا لیوان های یکبار مصرف استفاده کنید، بذرها را در عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتی متری قرار دهید و بر روی آن خاک نرم بریزید و سپس آبیاری کنید، تا قبل از جوانه زدن بذرها اجازه ندهید خاک به هیچج وجه خشک شود، آبیاری زیاد نیز باعث خفه شدن بذرها می شود.
- بعد از جوانه زدن بذرها باید نور کافی برای رشد گیاهچه ها بر آنها بتابد، هنگامی که نشاء ها به ارتفاع ۱۰ سانتی رسید اقدام به جا به جایی آنها به محل اصلی کنید.
- آبیاری چای ترش باید به صورت منظم انجام شود، البته تحمل خشکی نسبتاً خوبی دارد.
- در ایران قطب اصلی تولید چای ترش سیستان و بلوچستان و در شهرهای ایرانشهر و نیکشهر می باشد البته در شهرهای دیگر همانند داراب و شهرستان گناباد استان خراسان رضوی نیز به طور پراکنده پرورش می یابد.
- در مناطق گرمسیر چای ترش به صورت چند ساله کشت می شود و ارتفاع گیاه ها گاهی به ۳ متر نیز می رسد، در مناطق نیمه گرمسیر و معتدل که زمستان سردی دارند این گیاه به صورت یک ساله کشت می شود.
اکولوژی و فرآیند چای ترش
چای ترش گیاهی یک یا دوساله، درختچه ای و با ساقه هایی قرمزرنگ است. این گیاه می تواند تا ارتفاع ۳ متر رشد کند و ساقهای سبز یا قرمزرنگ، کاسبرگی به رنگ قرمز یا زرد کمرنگ دارد که خوراکی است.
حدود سه تا چهار ماه طول می کشد تا این گیاه قبل از برداشت گل هایش به مرحله بلوغ برسد. چای ترش مناسب مناطقی با آب وهوای گرمسیری و بارش متوازن از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی متر در سال و با ارتفاع حدود ۶۰۰ متر از سطح دریاست. این گیاه به آب وهوای گرم تر و مرطوب تر و با دمای شبانه ی بالاتر از ۲۱ درجه سانتی گراد سازگار است و در برابر سرما و مه بسیار آسیب پذیر است. در زیر تصویر مزرعه چای ترش آمده است.
ماه های اول رشد
این گیاه طی ماه های اول رشد برای جلوگیری از گلدهی زودرس به ۱۳ ساعت نور خورشید نیاز دارد. گیاه چای ترش به خاکی نفوذپذیر و ترجیحا لوم شنی شکننده با گیاخاک نیاز دارند، اما می تواند خود را با خاکهای مختلف وفق دهد. این گیاه می تواند در برابر سیلاب و بادهای شدید مقاومت کند، اما توانایی تحمل سایه را ندارد و بهتر است در ابتدای مراحل رشدی عاری از علف هرز نگه داشته شود.
برداشت کاسبرگهای غوزه ها
برای برداشت کاسبرگهای غوزه ها، از حدود سه هفته بعد از شروع گلدهی، اولین غوزه ها آماده چیدن هستند. غوزه متشکل از کاسبرگهای بزرگ و قرمز کم رنگ در اطراف غلاف کوچک بذرهاست. غوزه ها را میتوان براحتی از هم جدا کرد. برای برداشت فیبر، از زمان کاشت تا برداشت حدود سه تا چهار ماه نیاز است
کیفیت الیاف اگر درست در زمان گلدهی برداشت شوند، بسیار بهتر است. در ذیل تصاویر مربوط به بوته چای ترش در مرحله غوزه دهی و سرشاخه های غوزه دار چای ترش آمده است.
خاک مناسب چای ترش
به طورکلی گیاه چای ترش در خاکهای با میزان ماده آلی بالا رشد بهتری دارد. ترکیبی از خاک معمولی باغچه، کوکوپیت و کود پوسیده دامی به عنوان بستر کاشت مناسب برای این گیاه در گلدان است.
دمای مورد نیاز و مناسب چای ترش
بهترین نواحی کشت مناطقی هستند که حداقل دارای حرارت ۱۵ درجه سانتی گراد در اول فصل رشد باشند. در ماه های اولیه رشد حرارت نباید از ۲۱ درجه سانتی گراد کمتر شود. دمای مطلوب برای رشد ۱۶ تا ۳۲ درجه سانتی گراد است. این گیاه به یخبندان بسیار حساس است. در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری تا ارتفاع ۹۰۰ متر از سطح دریا بیشترین رشد را دارد. گیاه چای ترش به دمای متوسط ۱۵ درجه سانتی گراد در زمستان و ۲۸ درجه سانتی گراد در تابستان نیاز دارد.
محدوده دمایی مناسب برای جوانه زنی بذر بین ۱۲ تا ۲۵ و دمای مطلوب برای جوانه زنی بذر بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.
نور مناسب چای ترش
گیاه چای ترش برای رشد بهینه به نور کامل و کافی خورشید نیاز دارد. بهترین مکان برای نگهداری و کاشت چای ترش در گلدان، قرار دادن آن در مقابل پنجره‌های آفتابگیر آپارتمان است.
آبیاری چای ترش
چای ترش نیاز به آبیاری منظم دارد و در دوره جوانه‌زنی لازم است، سطح بستر کاشت همواره مرطوب و نه خیس باشد. بعد از اینکه ارتفاع گیاه به ۱۰ سانتی‌متر رسید شما می‌توانید از میزان آبیاری کاسته و هفته‌ای دو تا سه بار آبیاری را انجام دهید.
فتوپریود چای ترش
چای ترش گیاهی سه کربنه (C۳) است و برای اینکه رشد خوبی داشته باشد، در طول ۴ تا ۵ ماه اول رشد به طول روز بلندتر از ۱۳ ساعت نیاز دارد تا از گلدهی زودرس آن جلوگیری شود. این گیاه را باید در مناطق با نور کافی کشت کرد و از کشتوکار آن در مکان های سایه خودداری شود. برای تعیین تاریخ کاشت ملاحظه شرایط طول روز در مقایسه با نیاز رطوبتی از حساسیت بیشتری برخوردارست. در شرایط آب وهوایی مناسب با کاهش طول روز به ۱۱ ساعت گلدهی آن آغاز میشود.
بهترین زمان کاشت چای ترش
اگر گیاه چای ترش فقط برای تولید کاسبرگ کشت شود، زمان مناسب کشت چای ترش در مناطق گرمسیر اردیبهشت می باشد. بطور کلی کشت گیاه چای ترش در مناطق معتدل و گرمسیر معمولاً از فروردین تا اواخر مرداد می باشد. اگر کشت برای شاخ و برگ باشد ( رشد سبزینه ای ) بذر را می توان در اسفند و بدون تنک کردن کاشت.
برای باغچه های خانگی، بذر روسل چای ترش بطور مستقیم در ۱۵ اردیبهشت در ردیف هایی کشت و بعد از جوانه زنی بفواصل یک متری تنک می شوند. بذرهای چای ترش بیشتر در ابتدای بهار در گلخانه های گرم کشت می شود و به سرعت رشد می کند. اگر رشد آنها را سالانه در نظر بگیریم در ابتدای تابستان قسمت های اصلی آن شکل می گیرد و باید توسط چارچوب از آنها محافظت شود تا رشد آنها به طور کامل شکل گیرد.
به عنوان یک گیاه چند
اگر بخواهیم چای ترش را به عنوان یک گیاه چند ساله مورد کشت قرار دهیم باید سال اول رشد را در گلخانه و در اوایل تابستان از گلخانه خارج کنیم. قلمه چوبی نشده چای ترش باید در ماه های تیر و مرداد در چارچوب قرار بگیرد. در طول مدت زمستان گیاه چای ترش باید در گلخانه های گرم مورد پرورش قرار گیرد و پس از آخرین سرما از گلخانه خارج شود.
میزان بذر مورد نیاز کاشت چای ترش
میزان بذر بر حسب روش کشت و نوع بهره برداری فرق می کند و بین ۱۱ تا ۲۲ کیلوگرم در هکتار متفاوت است. وجود رطوبت کافی خاک در موقع کاشت چای ترش ضروری بوده و لازم است بین ۳۲-۲۰ درصد باشد. ازدیاد چای ترش معمولاً از طریق دانه انجام می شود. در هند معمولاً به دو روش بذور کشت می شوند:
- دست پاش
- خطی
کشاورزان در هند بیشتر از روش دستپاش برای کاشت چای ترش استفاده می کنند که پس از آماده سازی زمین، بذور به صورت ضربدری پخش شده و سپس با ماله روی دانه ها پوشانده می شود . میزان بذر مصرفی در هکتار در روش دست پاش ۱۵ تا ۱۷ کیلوگرم و خطی ۱۲-۱۰ کیلوگرم توصیه شده است . در روش خطی فاصله ردیف ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر و روی ردیف ۷ تا ۱۰ سانتی متر توصیه شده است.
نحوه آبیاری مزرعه چای ترش
امروزه به دلیل کمبود بارندگی و منابع آبی، امنیت غذایی کشاورزی نیازمند توجه به هر دو کشاورزی دیم و فاریاب (آبی) برای افزایش تولید مواد غذایی در جهان است. بارش یکی از ارکان اصلی زراعت دیم و تنها منبع تأمین آب در دیم کاری است.
این گیاه در مناطقی با بارندگی حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلی متر که در ۹۰ تا ۱۲۰ روز در طول فصل رشد توزیع شود، به صورت دیم پرورش پیدا می کند.
در کشاورزی سنتی، چای ترش معمولا هفته ای یک بار آبیاری می شود و چنانچه فصل رشد آن ۱۸ هفته باشد، به ۱۸ بار آبیاری نیاز دارد. در مراحل توسعه ریشه و برگها و پس از مصرف کود نیتروژن به صورت سرک، نیاز آبی گیاه افزایش پیدا می کند .
مراحل داشت گیاه چای ترش
۱- کوددهی به گیاه
برای چای ترش کودهای شیمیایی تجاری بر اساس فرمولاسیون NPK، ۷-۶-۴ نتایج رضایت بخشی داشته است. افزودن آمونیاک رشد رویش را افزایش می دهد و تولید میوه را کاهش می دهد. به هر میزان که به طور طبیعی به سبزیجات دیگر کود داده می شود به این گیاه هم باید داده شود.
۲- علفهای هرز مزرعه
وجین کردن و از بین بردن علفهای هرز مزرعه چای ترش در ابتدای فصل رشد لازم می باشد، اما بعد از اینکه گیاه به ۶۰- ۴۵ سانتی متر ارتفاع رسید روی علف های هرز سایه اندازی نموده و باعث حذف علف های هرز می شود. وجین کاری در اوایل رشد گیاه لازم بوده و اولین وجین یک ماه بعد از کشت انجام می شود. معمولا وجین کاری تا هفته پنجم از سن گیاه صورت می گیرد.
۳- گل دهی چای ترش
گل دهی گیاه از اواخر شهریور یا اوایل مهر شروع می شود و کاسبرگها در آبان و آذر آماده برداشت می باشد. برداشت میوه چای ترش به روش چینی باعث می شود جوانه های خفته فعال شده و دوره گلدهی گیاه تا اواخر بهمن ماه طول بکشد در صورتی که به روش سودانی برداشت شود گیاه در دی ماه از بین می رود. هرس اولیه شاخه زایی و نمو بیشتر شاخه های گل دهنده را افزایش می دهد .
برداشت چای ترش
گلدهی از شهریور تا اواخر مهر شروع میشود. کپسول ها از قسمت پایین ساقه به سمت بالا بتدریج می رسند. شروع رسیدگی دانه ها بهترین زمان برای برداشت کاسبرگ هاست.
باقی ماندن کپسول پس از شروع رسیدگی دانه ها روی گیاه باعث ترک خوردگی، فساد و کاهش کیفیت کاسبرگها میشود. برداشت کاسبرگها با دست انجام میشود.
فیبر چای ترش
بهترین کیفیت فیبر تولیدی از چای ترش در هنگام گل دهی می باشد که حدود ۳ تا۴ ماه پس از کشت حاصل می شود. ساقه ها از سطح زمین برداشت و در دسته هایی منظم در آب خیس می شوند و سپس فیبر از ساقه به وسیله دست یا ماشین جدا می گردد. الیاف موجود در پوست جهت مرحله بعدی آماده مصرف می شوند
برداشت دانه چای ترش
برداشت دانه چای ترش وقتی صورت می گیرد که میوه های واقع در محور گل آذین از پایین تا وسط آن کاملا رسیده باشند.پس از قطع بوته ها چندین روز به منظور خشک شدن رها می شوند و سپس عملیات کوبیدن و جداسازی بذور انجام می پذیرد.
برای برداشت بهتر چای ترش رعایت چه نکاتی ضروری است
- برای جلوگیری از آلودگی به مواد خارجی و زائد نباید کاسبرگها با زمین یا سطوح آلوده تماس پیدا کنند.
- برای حمل از مزرعه به محل خشک کردن باید از کیسهها یا مخزنهای تمیز استفاده شود.
- برای جلوگیری از آلودگی کاسبرگها باید زمان بین برداشت و خشک کردن را به حداقل رسانید.
معمولا ۲۰ تا ۳۰ روز پس از ریزش گلبرگهای کاسبرگها به حداکثر اندازه خود می رسند و ۱۰ تا ۲۰ روز پس از آن، رسیدگی کامل حاصل میشود. بنابراین ۴۰ تا ۵۰ روز بعد از ریزش گلبرگها بهترین زمان برای برداشت کاسبرگهاست.
برداشت در برخی از مناطق
در بعضی مناطق برداشت در یک نوبت و در آخر فصل رشد است و در برخی دیگر بتدریج کپسول های رسیده را برداشت می کنند. برای مثال، در مکزیک در اواخر فصل رشد کل بخش هوایی گیاه یا شاخه میوه دار را قطع و به مکان مناسب منتقل می کنند، سپس با قیچی باغبانی میوه را از گیاه جدا و کاسبرگها را با دست از کپسول جدا می کنند.
خشک کردن چای ترش
خشک کردن چای ترش را می توان به روشهای مختلفی انجام داد. خشک کردن با تهویه کافی با استفاده از حصیرهای گونی ، نایلونی ، بافتنی انجام می شود . تا از پخته شدن توسط نور خورشید که کیفیت را کاه ش می دهد جلوگیری شود . همچنین می توان از یک صفحه تمیز پلاستیکی که در روی زمین قرار داده شده با پخش کردن لایه نازکی از کاسبرگ چای مکی بر روی آن خشک کرد .
اما این روش باعث هجوم حشرات و قارچ ها و کپک ها می شود. پهن کردن کاسبرگها بر روی پرده ها یا چهار چوب هوادهی را بیشتر کرده و زمان خشک کردن را کاهش می دهد. اگر از روشهای خشک کردن حرارتی استفاده بشود باید توجه داشت که دما از ۴۳ درجه سانتی گراد بالاتر نرود .
خشک کردن طبیعی کاسبرگهای چای ترش
در این روش کاسبرگها را پس از جدا کردن از کپسولها ، روی گونی یا صفحات مشبکی که هوا در دو طرف آنها جریان داشته باشد در سایه پهن می کنند تا خشک شود .
خشک کردن مصنوعی کاسبرگهای چای ترش
در این روش از دما و جریان هوای مصنوعی برای خشک کردن کاسبرگها استفاده می گردد. بدین صورت که برای این منظور استفاده از دمای کمتر از ۴۰ درجه سانتی گراد و استفاده از جریان هوای بالا و شدیدی خصوصاً در مراحل اولیه خشک سازی توصیه می گردد .
نکته مهم درباره خشک کردن
کاسبرگهای خشک باید در محیط تاریک، در درجه حرارت پایین (حداکثر ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد) و رطوبت نسبی (حداکثر ۶۰ درصد) ذخیره شوند. در شرایط مطلوب کاسبرگها را برای ۱۲ تا ۱۸ ماه میتوان ذخیره کرد.
میزان برداشت در هکتار
بطور متوسط عملکرد کاسبرگ و دانه گیاه چای ترش بترتیب ۵۰۰ تا ۸۰۰ و ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار را می توان برداشت کرد. برخی تحقیقات نشان داده که میانگین کاسبرگ خشک در سطح صددرصد آبیاری و منبع تغذیه کود دامی در منطقه جیرفت، ۱۱۲۰ کیلوگرم در هکتار بوده است .
محدودیت های موجود در کشت گیاه چای ترش
- محدودیت رشد گیاه در مناطق با دمای حداقل ۱۵ درجه و حساس بودن گیاه به سرما
- اطلاع نداشتن عموم از خواص گیاه با توجه به فرهنگ سازی نشدن مصرف آن در کشور
- محدود بودن منطقه تولید در برخی استان های کشور و ترویج نکردن و توصیه کشت به سایر مناطق مستعد
- نبود ماشین آلات برداشت گیاه
- نبود صنایع فراوری در منطقه تولیدی و سوءاستفاده دلالان
- دانش محدود بازاریابی و بازاررسانی کشاورزان
- کاهش انگیزه تولید کنندگان برای توسعه تولید به دلیل کمی درامد و نبود صادرات
نتیجه گیری و پیشنهادات
- با شناسایی ظرفیت های بالقوه منطقه به منظور تغییر الگوی کشت در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند کاشت چای ترش پیشنهاد میشود.
- کاسبرگ چای ترش منبع چشمگیری از ویتامین ث، آنتی اکسیدان، آنتوسیانین و دانه این گیاه به طور متوسط دارای ۲۰ درصد پروتئین و ۱۶ درصد روغن است، بنابراین به نظر می رسد که می تواند به عنوان مصارف خوراکی در سطح غذایی و خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار گیرد.
- با توجه به خواص دارویی گیاه چای ترش، شناسایی بازارهای هدف برای صادرات انجام شود.
- با توجه به نبود ماشین آلات برداشت در انتهای فصل رشد، برداشت دستی توسط زنان صورت می گیرد. کشت این محصول می تواند در قالب طرح های مشاغل خانگی و اشتغال زنان روستایی ترویج و توسعه یابد.
باتوجه به اهمیت مصرف آب در کشت وکار گیاهان و مقاومت گیاه چای ترش به کم آبی، کشت این گیاه در مناطقی که با اقلیم گیاه سازگارند می تواند سودآوری اقتصادی برای کشاوزران داشته باشد.
