طرح توجیهی صفر تا صد پرورش میگو

گوشت میگو از نقطه نظر پروتئین بسیار غنی و نسبت به گوشت دامهای کشتاری دارای میزان پروتئین بیشتری است، مزیت دیگر گوشت میگو بالا بودن میزان املاح و بخصوص کلسیم فسفر است، میزان فسفر و کلسیم آن نسبت به گوشت دامهای کشتاری بسیار قابل توجه است.
رشد کنونی جمعیت جهان و نیاز روزافزون به پروتئین،نیازمند راهکارهاي بهینـه در تـامین ایـن منابع غذایی است،در همین راستا فعالیت های شیلاتی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و مـی توانـد یکی از محورها و راهبردهاي تولید پروتئین مورد نیاز کشور باشد.

پرورش میگو

مییگو از جانوران آبزی است که جزو شاخه بندپایان و رده سخت پوستان است . میگوها انواع گوناگونی دارند که در آب شور و شیرین و هم در مناطق گرم و سرد یافت می شوند. و بیش از 300 گونه از آنها در سرتاسرجهان وجود دارند. میگوی های موجود در آبهای خلیج فارس و دریای عمان از نوع گرمسیری است.

میگو در استخرهای خاکی پرورش داده می شود ابتدا آب دریا را به وسیله احداث کانال به ساحل می آورند و در کنار آن استخرهایی به گنجایش حداقل یک هکتار می سازند و به وسیله پمپ آن را آبگیری می کنند این استخرها دارای یک دهانه برای ورود آب و یک دهانه یا دریچه هم برای خروج آب دارند و دارای دیواره خاکی است که می تواند با ارتفاع حدود 2 متر آب را در خود نگهداری نماید بنابراین یک استخر پرورش میگو حدود 20000 متر مکعب آب دارد.

ساختمان بدن میگو

بدن از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل موارد ذیل است:
1- سر سینه که از ترکیب سر و آبشش ها بوجود آمده است و دارای قسمت های زیر است کاراپاس که آبشش ها را می پوشاند.
2 – رستروم یا خار در جلو سر قرار دارد که وسیله دفاعی محسوب می شود

1. یک جفت چشم مرکب پایه دار
2. -یک جفت آنتن و شاخک که وظیفه حسی به عهده دارد
3. -پنج جفت پای حرکتی
4. -پنج جفت پای شنا گر
5. -شکم بند بند

صنعت تکثیر و پرورش میگو در دنیا

سابقه پرورش مییگو در جهان به روش سنتی دارای قدمت زیادی است و سابقه آن به صد سال قبل بر می گردد و برای اولین بار در کشور های آسیای جنوب شرقی و کشورهایی مانند تایلند ، ویتنام ، فیلیپین ، هند ، چین ‌، ژاپن و… توسط مردم و ساحل نشینان این کار را به صورت سنتی انجام می شد ولی از سال 1963 بعداز اینکه توانستند میگو را به صورت مصنوعی تکثیر کنند این حرفه به صورت صنعتی رونق پیدا کرد و در همه کشورهای ساحلی توسعه یافت .

پرورش در ایران

به طوری که هم اکنون در همه کشورهای آسیایی و کشور های آمریکای جنوبی از قبیل اکوادور ، برزیل، پرو ، مکزیک ، پاناما ، هندوراس و … به صورت وسیعی گسترش یافته است. در کشور ایران هم از سال 1364 مطالعات و تحقیقات در زمینه پرورش مییگو انجام شد و برای اولین بار در کشور مرکز تکثیر و پرورش مییگو در روستای کلاهی از توابع شهرستان میناب در سال 1371 کار خود را شروع کرد و کارشناسان زیادی را تربیت کرده است.

پرورش دهنده میگو

پرورش دهنده میگو قبل از اینکه در استخر خود میگو بریزد باید آنرا ابتدا آهک زنی کند تا موجودات آلوده کننده از سطح استخر از بین بروند و استخر ضدعفونی شود و بعد از انجام این عمل استخر را آب گیری کرده و برای اینکه آب استخر را تقویت و غنی سازی نماید از کود شیمیایی و کود مرغی استفاده می کند تا مواد مغذی و موجودات ریزی که فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون نام دارند و میگو آن را می خورد در آنجا تولید شود.

معمولا در هر استخر حدود 100 کیلو کود استفاده می شود و اگر در طول دوره پرورش مشاهده کند که استخر نیاز به کود دارد باز هم می تواند از کود استفاده کند پس از اینکه حدود 10 روزاز زمان کود دهی گذشت و آب استخر به رنگ قهوه ای درآمد استخر برای ورود و ذخیره سازی بچه میگو آماده است.

خرید بچه میگو

پرورش دهنده یا مزرعه دار به مرکز تکثیر لارو مراجعه می کند و بچه میگوی مورد نیاز خود را که از قبل سفارش داده است خریداری می کند و به مزرعه منتقل می کند قبل از اینکه میکو ها وارد استخر شوند باید میگوها با شوری و دمای استخر که میحط جدیدی برای آن محسوب می شود عادت کند.

برای این کار حدود یک ساعت و با آرامی میگوها را در همان کیسه های پلاستیکی که از مرکز تکثیر آورده شده است درون آب استخر قرار داده و کم کم ازآب استخر به آن اضافه می کنند تا میگو به محیط جدید عادت کند در غیر این صورت میگوها دچار تلفات می شوند پس از عمل عادت پذیری میگوها را به آرامی درون آب استخر رها می کنند وکارذخیره سازی خاتمه می یابد.

بچه میگو در هر استخر

در هر استخر بدون استفاده از دستگاهای هواده بین 180 تا 200 هزار بچه میکو رها می کنند و در صورت استفاده از هواده میزان ذخیره سازی تا دو برابر این مقدار نیز امکان پذیر است میگوها در زمانی که در استخر رها سازی می شوند کمتر از یک گرم وزن دارند و پس دوره پرورش که حدود 4 تا 5 ماه طول می کشد وزن آنها به 15 تا 20 گرم می رسد و از هر استخر حداقل حدود 2000 کیلوگرم میگو برداشت می شود. کارشناسان در طول مدت پرورش مراقبت لازم بعمل می آورند تا میکوها به خوبی رشد کنند باید هروز به آنها غذا بدهند و اکسیژن و شوری و دما و پ‌هاش (PH) را اندازه گیری نمایند.

اکسیژن رسانی

برای اکسیژن رسانی به استخرها دستگاهی به نام هواده در استخر نصب می شود این دستگاه که دارای پره یا پروانه است که به چرخش در آمده و سطح آب بهم میزند و باعث می شود که اکسیژن موجود در هوا با آب استخر ترکیب شده و وارد آب استخر گردد هوادهی معمولا در اواخر شب و اوایل صبح که مقدار اکسیژن موجود در آب استخر کاهش می یابد انجام می شود در هر استخر تعداد 4 تا 6 دستگاه هواده نصب می شود.

تغذیه میگو

میگو ها علاوه بر اینکه از غذاهای طبیعی موجود در استخر تغذیه می کنند به غذای مصنوعی یا دستی که در کارخانه های تولید غذای میگو ساخته میشود نیز نیاز دارند این غذاها که به آنها پلت گفته می شود به صورت دانه هایی به شکل استوانه ریز و خشک شده هستند که در استخر پاشیده می شود تا میگو از آن تغذیه کند. این غذاها از ترکیباتی همچون پودر ماهی پودر سرمیگو ذرت سویا نشاسته پودر گوشت روغن و مواد معدنی و ویتامین ها درست می شوند با افزایش سن میکو میزان و اندازه و ترکیب غذا فرق می کند. در غذای میکو باید مواد پروتئینی, چربی, مواد قندی, ویتامین ها و مواد معدنی وجود داشته باشد.

مقدار تغذیه میگو در روز

توصیه کلی برای مقدار تغذیه روزانه وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر ، کیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین رهنمود برای مجریان استخر ، تغذیه تا حد تقاضا است. غذا بطور معمول در اطراف محیط استخر در محلهای کم عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش می‌شود. در بعضی از مواقع غذا به منطقه تغذیه در چند متری کناره محدود می‌گردد.

در هر دو مورد مجری استخر می‌تواند ببیند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا بماند، مقدار آن را باید کاهش داد و یا حتی به مدت یک روز قطع کرد. مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشک ، همچون غذای ترکیبی جوجه در یک استخر دارای ۵ عدد در متر مربع باید در حدود ۶/۲۵ Kg/ha در روز باشد.

تغذیه لارو میگو

بچه میگو بعد از خروج از تخم نیازی به غذا ندارد و از ذخیره زرده که در تخم موجود بوده است تغذیه می کنند ولی از مرحله ناپلی 5 باید غذادهی شروع شود در این مرحله لاروها از نوعی گیاهان ریز میکروسکوپی که فیتوپلانکتون نامیده می شوند تغذیه می کنند کارشناسان این گیاهان میکروسکوپی را در سطح آزمایشگاه تکثیر و پرورش می دهند و همرا با آب که معمولا رنگ آنها قهوه ای یا سبز است میگوها را غذادهی می کنند جایی که این گیاهان را پرورش می دهند فایکولب می گویند و باید محیطی کاملا پاکیزه باشد تا از ورود هر گونه آلودگی قارچی و میکروبی جلوگیری شود.

شرایط بازار میگو

مزارع پرورش آن در حال حاضر در کشور به‌صورت مزارع ۲۰ هکتاری طراحی شده است که ۱۶ هکتار استخر مفید دارد. جالب است بدانید کشورهای اصلی پرورش‌دهنده میکو مانند تایلند، ویتنام، چین و مکزیک از پتانسیل ایران در زمینه پرورش میگو بهره‌مند نیستند. در شرایط مناسب ایران توان صادرات تا ۲میلیارد دلار میگو را دارد که این رقم در سال گذشته ۵۰ میلیون دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود امسال به رقم ۶۵ میلیون دلار برسد.

با توجه به اینکه این توان تولیدی و صادراتی در کشور وجود دارد با یک محاسبه پی می‌بریم که در این بخش شرایط بسیار مناسبی وجود دارد. با توجه به ارقام موجود در حال حاضر ۳۰میلیون تن سطح پرورش میگوی جهان است. اگر بخواهیم به افق ۲ میلیارد دلاری صادرات آن برسیم باید ۳۰۰هزار تن میگو تولید کنیم که معادل ۱۰درصد از سهم تولید جهانی است.

فرهنگ مصرف

این در حالی است که ما در شرایط فعلی با حدود ۱۵هزار تن (تولید امسال) ۰.۲۵ درصد از تولید جهان را در اختیار داریم.در بازار داخلی هم ۳۵ تا ۴۰ درصد میکوی تولیدی ایران مصرف می‌شود اما یك استثنا هم وجود دارد كه در سال ۱۳۹۲ این رقم به ۱۰درصد كاهش یافت و این به‌دلیل افزایش قیمت جهانی میگو بوده است. قیمت جهانی آن در سال ۱۳۹۲ به‌دلیل شیوع بیماری حدود ۲دلار افزایش یافت و باعث شد مصرف‌كننده ایرانی با توجه به افزایش قیمت‌ها توان خرید آن را نداشته باشد، اما با این وجود امروز فرهنگ مصرف میکو به‌عنوان یک کالای مغذی در كشور جا افتاده است.

تکثیر میگو

امروزه به صورت مصنوعی تکثیر می کنند و در استخرهای خاکی پرورش داده می شود.
برای تکثیر آن به میگوی مولد یا میکوی مادر که بتواند تخم تولید کند نیاز است برای این کار صیادان و کارشناسان به دریا می روند و با استفاده از تور صید آن و به وسیله لنج میگوی مادر یا مولد صید می کنند.

کارشناسان تشخیص می دهند که کدام میکو دارای تخم است و آن را انتخاب کرده و به محلی که به آن مرکز تکثیر میگو می گویند انتقال میدهند مرکز تکثیر مکانی است که تعداد زیادی کارشناس و کارگر در آنجا مشغول به کار هستند و شامل ساختمانی سالن مانند است که در آن حوضچه های بتونی زیادی با حجم حدود 10 متر مکعب ساخته شده است.

اقدامات مورد نیاز پس از صید

ابتدا میگوی مادر را که از دریا صید کرده اند برای مدتی به حال خود رها می کنند تا به محیط جدید عادت کند و سپس شوری آب و دمای آن را تنظیم تا میکو دچار استرس نشود بعد از این عمل آن ها را با محلول رقیق شده فرمالین شستشو می دهند تا از هرگونه آلودگی پاک شود. بعد از انجام این عملیات میگو برای انتقال به مخزن های تخم ریزی آماده است آنها را به این مخازن که حدود 300 لیتر گنجایش دارد منتقل میکنند.

با توجه به اینکه میکو در کف دریا زندگی می کند و دوست دارد در محیط آرام و تاریک باشد برای به وجود آوردن شرایط لازم مخازن را با پلاستیک های ضخیم و تیره می پوشانند و از ایجاد سر و صدا خودداری نموده و آن را در حالی که آب آن هوا دهی می شود به حال خود رها می سازند. معمولا میکوها ی ماده تحت این شرایط از حدود ساعت 10 شب به طور طبیعی تخم ریزی میکنند و هر میکو بین 100 تا 200 هزار تخم می ریزد.

شمارش تخم ها

صبح روز بعد کارشناسان میکو های تخم ریزی کرده را از مخزن تخم ریزی خارج کرده و در زیر میکروسکوپ اقدام به شمارش تخم ها و بررسی کیفی آنها می کنند و تخم های سالم را جدا سازی نموده و به مخازن پرورش منتقل می کنند تخم ها با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت نیست و کلاً میگوها در این مرحله میکروسکوپی هستند. حدود 10 تا 12 ساعت بعد نوزادان آن که هیچ شباهتی به میگوی بزرگ ندارند از تخم خارج میشوند که در این مرحله به آنها ناپلی می گویند نوزدان باید مرتباً عمل دگردیسی را انجام دهند تا پس ازگذشت چندین روز که حدود 16روز طول می کشد شکل ظاهری والدین خود را پیدا کنند.

فرصت‌ها و تهدیدهای بازار میگو

آبزی پروری و به‌خصوص صنعت پرورش آن یك صنعت رو به رشد در دنیا محسوب می‌شود و با توجه به پتانسیل قوی ایران در این حوزه چه به لحاظ زمین و چه به لحاظ دسترسی به آب شور فرصت مناسبی برای ورود به بازار برای تازه‌واردها وجود دارد. در حال حاضر سرانه مصرف ماهی و آبزیان در ایران حدود ۵/۹ کیلوگرم است كه با سرانه مصرف دنیا (۵/۱۹ کیلوگرم) فاصله بسیاری دارد. با توجه به این ارقام چه در بحث بازار داخلی و چه در بحث صادرات این محصول قابلیت‌های بالقوه‌ای در ایران هست.

فرآیند ثابت صید

از سوی دیگر، با توجه به فرآیند ثابت صید میگو در دنیا حركت به سمت پرورش آن تنها راه تامین نیازهای رو به رشد این بازار است. با توجه به اینکه دانش فنی مناسب و تجربه لازم در این زمینه در ایران وجود دارد، بنابراین فرصت مناسبی برای ورود به عرصه پرورش آن در ایران فراهم شده است. البته از تهدیدهای بازار هم نباید غافل شد كه مهم‌ترین آنها بیماری‌ها و شرایط بازار جهانی است كه می‌تواند تولید این محصول را تحت تاثیر قرار دهد و سرمایه شما را به مخاطره بیندازد.»

مجوزهای لازم برای پرورش میگو

آغاز به کار پرورش آن مانند شروع هر کسب و کار دیگری به دریافت مجوزهایی نیازمند است. برای شروع چنین کاری بیشترین سر و کار را با اداره شیلات استانی که در آن مستقر هستید، خواهید داشت.  همچنین سازمان دامپزشکی نیز ایستگاه دیگری است که دیگر مجوزهای لازم را برای راه اندازی کسب و کار شما صادر می کند.
پروانه بهره برداری صنعتی را هم باید از سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان دریافت کنید. از دیگر سرمایه گذاری هایی که در حوزه پرورش میگو انجام می شود، مربوط به احداث واحدهای فرآوری آن و تولید محصولاتی چون ناگت میگو، میگوی سوخاری و. . . است.

همچنین راه اندازی کارخانه تولید غذای آن از دیگر کسب وکارهایی است که می توان در این زمینه انجام داد. راه اندازی سیستم حمل و نقل بهداشتی آن از مزرعه تا واحدهای فرآوری و فروشگاه ها از دیگر زمینه های مستعد برای سرمایه گذاری در این حوزه است. در همه این زمینه ها دریافت پروانه کسب و بهره برداری صنعتی از سازمان های یادشده ضروری است.

بیماری میگو

بیماریها معمولا عامل ثانوی هستند و از نقص بهداشت تانک ، تعویض غیر کافی آب ، کمیت یا کیفیت غذا ، و اکسیژن محلول در شرایط بد ناشی می‌شوند. تک سلولیها شایع‌ترین عامل بیماریهای لارو می‌باشند. عفونتهای قارچی لاروها در مواردی مشاهده شده است اما غالبا در پی بهداشتی‌تر کردن غذا و کاهش تراکم لاروها رفع می‌گردد. فرمالین 200 – 250 p.p.m روزانه به مدت 30 دقیقه ، عامل موثری برای درمان بیماریهای ناشی از تک سلولیها و قارچهاست.

بیماری صدفی یا لکه‌های سیاه که بدیهی‌ترین بیماریهای پست لارو و میگوهای در اندازه بازاری هستند از تهاجم باکتریهای تجزیه کننده کیتین ناشی می‌شوند و در بعضی از مواقع با قارچها آلوده می‌گردند. تاری یا سفیدی بافتهای عضلانی که غالبا به طرف دم صورت می‌گیرد، احتمال دارد که واکنشی در برابر استرس باشد.

میزان سرمایه مورد نیاز برای احداث مزرعه پرورش میگو

پس از انجام عملیات اجرایی برای شروع بهره‌برداری باید بچه میگوها را از کارگاه‌های تکثیر میگو که معمولا در نزدیکی مزارع قرار دارند، خریداری کنید. برای یک مزرعه ۲۰ هکتاری ۵/۳ میلیون بچه میکوها نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر بچه میگو ۱۴ تومان) جمعا ۵۰ میلیون برایتان هزینه در بر خواهد داشت.

در طول دوره ۵۵ تن غذا مورد نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر کیلو ۴هزار تومان) تا ۲۲۰میلیون تومان از سرمایه در گردش شما به تامین غذا اختصاص می‌یابد که می‌توانید در طول دوره خریداری یا به‌صورت یکجا در ابتدای دوره این حجم غذا را انبار کنید که در نهایت در طی یک دوره چهارماهه پرورش آن ۱۰درصد این غذا در ماه اول، ۲۵درصد در ماه دوم، ۳۰درصد در ماه سوم و ۳۵درصد درماه چهارم به مصرف خواهد رسید.

دوره آماده سازی

با توجه به یک ماه دوره آماده‌سازی و یک ماه دوره استراحت و فروش، در نهایت طول دوره به شش‌ماه زمان نیاز دارد. در مورد نیروی کار هم به چهار کارگر نیاز دارید که سرجمع حدود ۸۰میلیون از سرمایه جاری شما برای تامین حقوق و مزایای آنان اختصاص می‌یابد، حدود ۲۰میلیون هم جهت هزینه‌های آب و برق و سوخت در طول دوره مورد نیاز است. برای احداث یک مزرعه ۲۰ هکتاری حداقل به ۷۰۰میلیون سرمایه نیاز دارید. البته مزارعی هم هستند که می‌توانید با ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون خریداری کنید که در این صورت ۲۵۰ میلیون تومان وام بانکی هم به شما تعلق می‌گیرد.

میزان سود خالص پرورش میگو

در نهایت از مزرعه ۲۰ هکتاری حدود ۴۰ تن برداشت خواهید داشت که تقریبا معادل ۲۵۰۰ کیلو در هر هکتار برای پرورش‌دهنده باتجربه است. با توجه به قیمت محصول در بازار در شرایط فعلی می‌توانید هر کیلو از آن را تا ۱۵هزار تومان به فروش برسانید.

در نهایت در طول یک دوره کل فروش شما از پرورش میگو ۶۰۰ میلیون تومان خواهد بود که با توجه به ۴۰۰میلیون تومان هزینه تمام شده در نهایت ۲۰۰میلیون تومان سود ناخالص برای شما در بر خواهد داشت که اگر از این مبلغ هزینه‌های استهلاک و سود وام‌های ثابت و جاری و… را کسر کنید در نهایت ۹۵ میلیون تومان سود خالص برایتان باقی می‌ماند. با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که این مبلغ چیزی معادل ۵/۱۲ درصد است، بنابراین در یک دوره هفت‌ساله سرمایه شما بازگشت خواهد داشت.

حضور پررنگ میگو در بازار داخلی

حضور پررنگ میگو در بازار داخلی و آمار مصرف رو به رشد میگودر ایران دلیل خوبی بر شروع این کار است.
یک هزار تن در طول سال میگوی پرورشی در ایران تولید می شود که از این میزان حدود ۱۳هزار تن صادر شده و آورده ارزی تا ۵۶ میلیون دلار را نصیب اقتصاد ایران می کند. همچنین مابقی این تولید که از راه صید از دریا به دست می آید در بازارهای داخلی به فروش می رسد. طی سال های اخیر که تولید و تکثیر این آبزی افزایش یافته مصرفش نیز در بازارهای داخلی با رشد ۱۰۰درصد مواجه بوده است.

اشتغال زایی

معمولا در یک مزرعه 20 هکتاری افراد زیر مشغول به کار هستند:

• مدیر مزرعه: 1 نفر
• کارشناس: 1 نفر
• موتوریست: 1 نفر
• سرکارگر: 1 نفر
• کارگر: 6تا8 نفر
• راننده و تدارکات: 1 نفر
• نگهبان: 2 نفر

در موقع صید میگو از استخر هم حدود 10 تا 15 نفر کارگر موقت برای صید میگو در آنجا مشغول به کار می شوند

صید میگو از استخر

پس از آنکه حدود 4 تا 5 ماه از زمان پرورش آن در استخر گذشت با باز کردن دریچه خروجی و قراردادن تور برداشت در مقابل دریچه خروجی آن ها راکم کم صید میکنند و بلافاصله آن را در آب یخ خیلی سرد قرار میدهند و برای اینکه میگوها تازه بمانند و رنگ آنها تیره و سیاه نشود با ماده متا بی سولفیت سدیم شستشو می دهند و سپس در جعبه های مخصوص همراه با یخ قرار داده و به وسلیه کامیون سردخانه دار به کارخانه های عمل آوری و بسته بندی منقل می کنند.

در آنجا دوباره آن ها را شستشو داده و در دستگاههای مخصوص سایز بندی میگوها را در اندازه های مختلف جداسازی کرده و در جعبه های مقوایی مخصوص قرار داده و برای انجماد به سردخانه منتقل می کنند بعد ازین عمل میکو برای فروش آماده است که آن را در بازار داخل کشور به فروش می رسانند یا آنکه به کشورهای خارجی صادر می کنند.