آموزش کامل پرورش عقرب و تولید سم از آن (صفر تا صد)

توجه: در حال حاظر مشتری برای خرید سم عقرب نیست شما اگر مشتری دارید باید به این موارد فکر کنید در غیر این صورت به هیچ عنوان ورود نکنید چون سرمایه بالایی لازمه برای شروع و اگر مشتری نتوانید پیدا کنید ضرر سنگینی خواهید کرد. پرورش عقرب کسب و کاری تخصصی, پرخطر و پر سود است. فصل خرید عقرب از مهرماه تا اواسط اردیبهشت است.

مقدمه ای درباره پرورش عقرب

خداوند متعال سم عقرب را برای دفاع و کشتن دشمنان خلق کرده است، جالب اینجاست که تمامی گونه‌های عقرب‌ها سم ندارند و تنها ۲۵ گونه از عقرب‌ها شناسایی شده‌اند که سم آنها برای انسان‌ها کشنده به حساب می‌آید.

اکثر مردم به دلایل قابل توجیهی عقرب ها را دوست ندارند. عقرب ها شکل ترسناکی دارند و از سوی دیگر، نیش آنها کشنده و زهرآگین است؛ هر چند می توان گفت، درباره خطرناک بودن نیش عقرب، همواره مبالغاتی صورت گرفته است، زیرا از میان هزاران نوع عقرب فقط زهر 25 نوع عقرب قادر به کشتن انسان است.  عقربها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیویته تاثیری به آنها ندارد.این بدان معناست که در اثر انفجار بمب اتم هم زنده می مانند.

پروتئینی که در سم عقرب پیدا می‌شود را برای افرادی که از ورم مفاصل رنج می‌برند استفاده می‌کنند. از طرف دیگر از این پروتئین در درمان فلج چندگانه و عارضه‌های روده‌ای نیز استفاده می‌شود تا با قیمت بیش از ده میلیون دلاری خود برای هر لیتر لقب گرانترین مایع دنیا را به خود اختصاص دهد.

آشنایی کلی با عقرب ها

اکثر مردم به دلایل قابل توجیهی عقرب ها را دوست ندارند. عقرب ها شکل ترسناکی دارند و از سوی دیگر، نیش آنها کشنده و زهرآگین است؛ هر چند می توان گفت، درباره خطرناک بودن نیش عقرب، همواره مبالغاتی صورت گرفته است، زیرا از میان هزاران نوع عقرب فقط زهر ۲0 نوع عقرب قادر به کشتن انسان است.  عقربها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیویته تاثیری به آنها ندارد.این بدان معناست که در اثر انفجار بمب اتم هم زنده می مانند.

نکات مهم در مورد محل زندگی و پرورش

پرورش دهندگان عقرب باید با ویژگیهای زیستی و رفتاری این جانور به خوبی آشنا و آگاه شوند تا بتوانند از این جانور بهرمندی مناسب داشته باشند در ضمن تا حد امکان کمترین میزان آسیب را به آن وارد کنند. همچنین برای زهرگیری از عقرب امکانات، تکنولوژی و افراد متخصص نیاز است چون میزان سم این موجودات بسیار اندک است و بر اساس گزارش در گونه های ایرانی شایع در کشور به طور متوسط از هر نمونه کژدم 1 تا 2 صدم میلی گرم زهر خشک با روش الکتروشوک بدست می آید.

محل نگهداری عقرب باید سر پوشیده باشد. و کف محل نگهداری را شن بریزید، همچینین محل نگهداری باید دارای تهویه های مناسبی باشد و از مواردی مثل کنده درخت و ظرف آب کم عمق نیز استفاده شود. نوردهی خیلی نیازی نیست. اما توجه داشته باشید که عقرب از کوچکترین سوراخ ممکن است به بیرون راه پیدا کند. بنابراین وجود توری های ریز در مسیر تهویه بسیار ضروری است.

برخی از کاربردهای سم عقرب

همان طور که برخی دانشمندان برای شناسایی و بررسی پپتیدهای سمی در نیش عقرب تحقیق می کنند، دیگر محققان، در جستجوی راه هایی برای استفاده از این سموم در جهت خدمت بیشتر به بشر هستند. یکی از موثرترین کاربردهای سم عقرب در جهت نابودی حشرات و آفات در بخش کشاورزی است. این امر منجر به کاهش استفاده از مواد شیمیایی در روش های سنتی می شود که براحتی می تواند به حفظ محیط زیست و تعادل اکوسیستم و پایداری حیات کمک کند.

از سوی دیگر مطالعات نشان داد این سم در طبیعت تجزیه خواهد شد، بنابر این منجر به تغییر ساختار آب و خاک نشده و نمی تواند به بدن حیوانات و انسان ها راه یابد. تحقیقات نشان داد این سم به عنوان یک آفت کش پتانسیل بالایی دارد. هر ترکیب سمی پپتیدی درون زهر دارای میلیون ها سال تجربه برای نابودی حشراتی خاص بوده و ممکن است آن زهر برای انسان بی خطر باشد، چرا که برای نابودی یک حشره خاص در طبیعت سازگار شده است.

از این رو دانشمندان با رمزگشایی این سموم توانستند برخی نسخه هایی را بسازند که مانند نمونه اصل عمل کند، اما هنوز چالش های فراوانی در رابطه با توزیع این سموم میان گیاهان و شناخت بیشتر کاربردهای این سموم در بخش کشاورزی وجود دارد.

گونه های خطرناک عقرب

از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده‌اند و در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ بر اثر گزش آن‌ها وجود دارد

1. همی سکورپیوس لپتوروس: که عقربی زرد رنگ و کوچک است. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستان به آن «گادیم» می‌گویند
2. کمپسوبوتوس ماتهیزنی: که دارای اندازه‌ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند
3. آندرکتونوس کراسیکودا: که جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره است

خطرناک ترین عقرب ها

برخلاف شایعه‌ای که می‌گوید خطرناک بودن عقرب به رنگ آن بستگی دارد و در برخی از نقاط ایران معتقدند که عقرب زرد خطرناک است و در برخی از نقاط دیگر عقرب سیاه را خطرناک می‌دانند، این ارزیابی قابل قبول نیست و رنگ کژدم هیچ نقشی در غلظت سم یا خطرناک بودن آن ندارد. می‌توان گفت که سم کژدم های نواحی خشک و گرمسیر در ایران دارای غلظت بالایی است.

خوشبختانه خطرناک‌ترین عقرب‌ها هم هنگام گزش انسان معمولاً تمامی سم خود را تزریق نمی‌کنند؛ زیرا کژدم در مصرف سم صرفه‌جویی می‌کند و همیشه در گزش اول با تزریق مختصری آنزیم سعی در دور کردن دشمن دارد ولی چنانچه اسیر شود و راه فراری نداشته باشد، مجبور به تزریق سم اصلی خود می‌شود. کژدم برای جایگزینی سم خود نیاز به تغذیه بیشتر دارد و برای همین زیاد مایل نیست که سم خود را هدر دهد.

محل زندگی کژدم‌ها

کژدم‌ها در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگ‌ها، زیر پوست درختان، بین هیزم‌ها و مانند آن یافت می‌شوند و در محیط خانه در حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب دیده می‌شوند. این جانوران در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت و پنهانند و در طی شب فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به دنبال شکار خود می‌روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می‌کنند.

نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.

• دما: دمای مناسب برای پرورش بین 21 تا 32 درجه سانتیگراد است. همچنین لازم است برخی مواقع این دما تا 37 درجه سانتیگراد نیز بالا رود. به طور کلی دمای متغیر محیط برای تنظیم دمای بدن آن ها لازم است، از این رو داشتن یک سیستم گرمایشی در محل نگهداری ضروری است.
• نور: کژ دم ها محیط تاریک را میپسندند بنابراین نوردهی چندانی مورد نیاز نیست.

شرایط زیستی و عوامل بیماری زا در عقرب

نوزادها پس از تولد و گذراندن مراحل ابتدایی رشد خود در پشت مادر، با فاصله ی کمی از یکدیگر، به زندگی ادامه می دهند.این امر نشانه ی کم تحرکی آنهاست،نه به علت وجود غریزه ی اجتماعی در دوران بلوغ نیز در نزدیکی محل زندگی خود به شکار می روند.

عقرب ها شب زی هستند. روزها را در مکان های امن، از قبیل شکاف دیوارها،زیر سنگ ها، لای خاشاک و پوست درختان و برگ ها، زیر حصیر و خرده چوب ها (نوع حفار در حفره)به سر می برند و با تاریک شده هوا، از مکان امن خود برای شکارخارج می شوند.

در طبیعت، اکثراً به تنهایی زندگی می کنند، با وجود این،گاهی چند عقرب از یک نوع یا انواع مختلف در زیر یک سنگ دیده شده است. آن ها علاوه بر دشت در مناطق کوهستانی هم دیده می شوند. وجود آنها را تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری از سطح دریا گزارش کرده اند.

پوست اندازی و مراحل مختلف رشد نوزاد

نوزاد عقرب که آنرا لارو می نامند.در مرحله اول رشد بدون دهان و مخرج باز است و از زرده ی موجود در بدن تغذیه میکند.پاها به جای پنجه ،بادکشی دارد که به وسیله آن نوزاد در پشت مادر قرار می گیرد.مجرای سمی نیز مجرای خروج ندارد.

کارن ها و خارک ها کاملا شکل نگرفته اند.مرحله دوم رشد(پرونمف)معمولا پس از یک هفته و با اولین پوست اندازی نوزاد در پشت مادر شروع میشود.آن ها اگرچه مانند حشرات دگردیسی ندارند اما برخی از اصطلاحات مربوط به مراحل رشد حشرات درباره این جانوران هم به کار می برند.

در این مرحله از رشد ،نوزاد شکل کاملتری به خود می گیرد اما هنوز نسبت به عقرب بالغ اختلاف هایی دارد.این اختلاف ها در تمام پوست اندازی کم و بیش دیده می شود و نسبت به نوع آن ها متفاوت است.

مثلا: در آندرکتونوس-کراسیکو با بالا رفتن سن نوزاد به تعداد خارک های سیخک بازی تارس پاها اضافه می شود.حفره های تریکو برتی نیز در مراحل اولیه رشد در تمام کژدم های بزرگ و به سهولت قابل رویت است.

در مرحله پرونمف انواع عقرب های تیرهبوتیده ،به جای چهار تریکوبتری در سطح داخلی فمور ،سه تریکوبتری دیده می شود که تعداد آن در پوست اندازی بعد کامل میشود.

در مرحله سوم رشد (نمف)که پس از دومین پوست اندازی است .عقرب شکل کاملتری به خود میگیرد در مرحله نمف جانور در سال اول ۴ تا ۵ بار و در سال دوم ۲ بار دیگر برای ادامه رشد پوست اندازی می کند.احتمالا تعویض پوست تحت تاثیر نوعیهورمون داخلی است.

• آن ها به طور کل از دوران نوزادی تا رسیدن به سن بلوغ حدود ۳ سال طول می کشد ۸ تا ۱۰ بار پوست اندازی می کنند.
• در مرحله بلوغ عمل این هورمون تحت تاثیر هورمون مخالف متوقف میشود.
• مرحله بلوغ در ماده با رشد کامل و آمادگی جانور برای جفت گیری در نر با پیداش اندام پاراکسیال آغاز می شود.ظهور و ویژگی
• بلوغ در مرحله لاروی (نئوتنی)در عقرب ها نادر است.

تغذیه مناسب برای پرورش عقرب

برای تغذیه میتوانید از کرم خاکی یا جیرجیرک و.. استفاده کنید. عقرب ها از گونه های مختلفی از حشرات، عنکبوت ها، کژدم های دیگر و مارمولک تغذیه می کنند. آن ها همچنین از پستانداران کوچک مثل موش تغذیه می کنند. کژدم ها باید آب برای نوشیدن داشته باشند اما آن ها بدون غذا می توانند تا چندین ماه زنده بمانند. چون بحث پرورش عقرب و بهره برداری از آن هست، لازمه که مواد تقویتی مربوطه تهیه و به همراه کرم و جیرجیرک به آن ها داده بشود.

هفته ی چندبار تغذیه لازم است و آب خوردن هم می بایست هر روز تعویض شود.

فصل خرید

فصل خرید عقرب از مهرماه تا اواسط اردیبهشت است. که در حال حاضر توسط صیادان انجام میشود و به موسسات وابسته میفروشند. این موسسات آن ها را پس از خریداری براساس گونه جداسازی و با استفاده از دستگاه شوک الکتریکی سم‌گیری میکنند.

نحوه آماده سازی عقرب ها بعد از صید و یا ورود برای پرورش

کژ دمها را بعد از ورود (خرید یا صید) همه را در یک تشت خشک با عمق بیست سانت با خار و خاشاک و خاک و هر موادی که به آنها چسبیده میریزیم و بعد گونه به گونه جدا کرده و داخل تشتهای کوچکتر با همان عمق البته بدون خاک و خار و خاشاک ریخته و بعد آن ها را به عنوان مثال سی عدد سی عدد در یک پارچ دهان گشاد شیش ای میریزیم .

سپس با آب ولرم دمای بین 21 تا 28 درجه و در اتاق و دارای دمای بیست تا بیست و پنج درجه و به دور از باد کولر و باد مستقیم و حتما آب مورد استفاده تصفیه شده باشد آن ها را هفت هشت بار با پنس داخل این پارچ هم میزنیم تا الودگی و خاک از بدنشان جدا شده و بعد عقربها را در الک ریخته و با آب پارچ به یکباره میریزیم در داخل الک و در زیر الک یک سطل گذاشته تا آب خارج شده از الک داخل این سطل بریزد.

در مرحله بعد آن ها را که در حال تقلا هستند تا از هم جدا شوند را با دو سه ضربه به لبه تشت دیگری ،ریخته و در تشت (خشک) سوم، این تشت را پر است از روزنامه و کاغذهای تکته تکه شده و ریز شده کرده و آن ها را داخل این تشت ریخته تا رطوبت و خیسی آن ها را بگیرد. به همین روش میتوانید کژدم ها را شسته و خشک کنید.

تولید مثل عقرب‌ها

کژ دمها زنده‌زابوده و اغلب از نیمه تابستان تا نیمه پاییز می‌زایند و تعداد نوزادها بسته به نوع آن از 6 تا ۹۰ عدد متغیر است. در برخی از انواع آن‌ها، نوزادان از سر خارج می‌شوند و در برخی دیگر نوزادان از دم . نوزادان پس از تولد خود را به سطح پشتی بدن مادر می‌رسانند و دست کم تا زمان نخستین پوست‌اندازی نوزادان بر پشت کژدم مادر جابجا می‌شوند. در این هنگام اغلب، به علت گرسنگی و نبود غذا عقرب مادر از چند نوزاد خود به عنوان غذا استفاده می‌کند.

مدت باروري بسته به نوع آن متفاوت و معمولاً بين 2 تا 4 ماه است. زمان خروج نوزادها نيز براساس نوع رشد جنين از يک ساعت تا ده روز گزارش شده است.

سم عقرب و چگونگی سم گیری از آن

سم عقرب مایعی بی‌رنگ و شفاف است که خاصیت قلیایی تا خنثی دارد و در واقع نوعی پروتئین است کهفرآورده های حاصل از آن می تواند برای درمان بیماری هایی از جمله رماتیسم مفصلی(آرتریت روماتوئید)،بیماری التهاب روده و بیماری اسکلروز متعدد استفاده می شود. سم آن‌ها بیشتر بر بند پایان و جانوران کوچک مؤثر است اما بعضی گونه‌های آن مانند «عقرب قاتل» برای انسانها هم کشنده هستند. این معلوم نیست که یک کژدم پس از مردن تا چند دقیقه می‌تواند بگزد.

روشهای استخراج زهر آن متفاوت بوده که دو روش عمده آن روش شوک الکتریک و روش سایش غدد می باشد

روش اول) شوک الکتریک

برای اینکار عقرب زنده را با دو پنس مناسب از ناحیه سر و دم مهار و نیش جانور را وارد ظرف شیشهای کوچک می کنند، دو سر الکترود دستگاه الکتروشوک را برای لحظه ای در طرفین غده سمی قرار میدهند. در اثر عمل انقباض عضلات وابسته، سم خالص داخل ظرف پاشیده میشود. ترشحات اولیه سم، زلال و شفاف است ولی بتدریج کدر و چسبناک میشود. در این حالت سم با مخاط مخلوط شده است.

روش دوم) سایش غدد

در این روش از بند انتهایی دم عقرب که غده سمی نامیده می شود استفاده می کنند. (دم آن ها شامل 5 بند می باشد). برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم(بند پنجم) قطع می کنند و آن را شستشو می دهند سپس در دستگاههای خشک کننده حدود یک ماه قرار می گیرد تا به طور کامل خشک شود ، پس از آن غده ها را در هاونهای بلورین می کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می کنند . محلول بدست آمده را در سانتریفوژ قرار می دهند تا مایع محتوی سم جدا شود.

ولتاژ مناسب برای سم گیری از عقرب

مقدار ولتاژ و فرکانس لازم برای تحریک الکتریکی بسته به نوع عقرب متفاوت است. معمولاً ولتاژهای 6 تا 10 ولت قادر است سم خالص به صورت شفاف بدست بدهد. در ولتاژهای بالاتر، امکان ترشح مخاط افزایش مییابد.

نگهداری از سم گرفته شده

سم ها را میتوان در حالت انجماد و خلاء خشک کرده و بصورت پودر درآورد. از دیسیکاتور نیز برای خشک کردن محلول سم میتوان استفاده کرد. در این حالت سم خشک شده بصورت کریستال درمی آید. سمها را باید در جای تاریک و درون شیشه در بسته نگهداری کنید و دمای مناسب باید بین 2 الی 4 درجه سانتیگراد باشد. سم گیری باید از گونه و در صورت امکان از زیرگونه های یکسان، که همگی متعلق به یک جمعیت و یک ناحیه باشند انجام شود.

شرایط مناسب سم گیری و نگهداری

• زهر مایع زیر نیم ساعت فاسد می شود.
• دمای اتاق در هنگام زهرگیری باید چهار درجه باشد وبعد از زهرگیری باید در فریزر مخصوص آزمایشگاهی نگهداری شود.
• در دمای منفی هشتاد زهر به مدت زیاد تری ماندگار هست.البته باید پدیده شکست پروتئین رو هم کامل اطلاع داشته باشیم و اعمال کنیم.
• سم خشک دوسال ماندگاری دارد.
• دمای نگهداری سم خشک C°+۴
• دمای نگهداری سم مایع ۸۰-C°
• دمای انتقال سم مایع ۲۰-C°

تجهیزات مورد نیاز پرورش عقرب

محفظه ی نگهداری پلاستیکی – ترازوی کوچک دیجیتالی – ph متر – آکواریوم زایشگاه – چراغ قوه uv – دماسنج و رطوبت سنج – دستگاه دیسیکاتور – پنس بلند – الکترو شوک قابل تنظیم – ماسه مرغوب – لوله آزمایشگاهی – دستگاه فریز – قفسه با ساخت توسط نبشی – جعبه کمک های اولیه – پلیت شیشه ای 15 سانتی – پلیت پلاستیکی 8 سانتی – آبپاش – صندوق چرخ‌دار – کفپوش با عرض 170 – دستگاه فریز درایر – تانک ازت 3 لیتری – ابزار آلات کارگاهی – وسایل تنظیف وان و جارو و…

آیا پرورش عقرب پرسود است؟

• در حال حاظر بسیار نوپا است و هنوز اشباع نشده است.
• عقرب موجود بسیار مقاومی است و تلفات کمی دارد.
• زهر آن گرانقیمت ترین مایع دنیاست.
• پرورش آن نیاز به مکان بزرگی ندارد و در یک فضای کوچک قابل پرورش است.
• پرورش آن هزینه زیادی ندارد و فقط کمی صبر میخواهد.
• نیاز به رسیدگی دائم ندارد (تنها روزی 2 ساعت)
• قیمت خرید زهر هر گرم خشک ۶۵ تا ۹۰ میلیون
• خرید و فروشها در این بازار نقدی انجام می گردد.
• این صنعت ظرفیت بسیار زیادی دارد

میزان تولید سم عقرب در واحدهای پرورش آن

از هر ۱۵۰هزار عقرب به طور میانگین ۲۵ گرم سم خشک آن تولید می گردد که قیمت هر گرم آن در بازارهای جهانی ۷۰ میلیون تومان میباشد. به عبارتی از پرورش و سم گیری ۱۵۰هزار عقرب میتوان ۷/۱میلیارد تومان فروش داشت.

تعداد عقرب ها در یک باکس

تعداد در یک باکس جهت پرورش بستگی به گونه دارد برای مثال در یک باکس پلاستیکی 50 در 40 سانتیمتر به شرح زیر می باشد:

• گونه مزوبوتوس حدود 50 عدد را می توان در یک باکس پرورش دهید.
• گونه گاردیوم و کراسیکودا حدود 30 عدد را می توان در یک باکس پرورش دهید.

اگربتوانید در محیط فارم پرورش آن از تصفیه کننده هوا استفاده کنید جهت کپک زدایی و قارچ زدایی هوا موثر است و بهتر است فارم پرورش عقرب به گونه ای ساخته شود تا هوا قابل رد و بدل شدن باشد. و باید قبل از ورود مولد جدید به فارم حتما قرنطینه شود به مدتی معین فضا سازی، سکوت نور ودما و رطوبت مناسب مواردی هستند که در آرامش آن ها تاثیر گذار هستند.

پرورش عقرب در ایران

ایران تنها کشور تولید کننده آنتی سرم عقرب زدگی خاورمیانه: ایران تنها کشوری است که در خاورمیانه آنتی سرم عقرب زدگی را تولید می کند البته یک سایت تحقیقاتی در کشور عربستان در این زمینه فعالیت می کند.

خوزستان مستعد ترین استان برای صادرات – تولید واکسن چهار گانه آنتروتوکسمی در اهواز – کیفیت بسیار بالای آنتی سرم عقرب زدگی خوزستان – خوزستان رتبه اول تنوع و عقرب زدگی در کشور

مجوز گرفتن برای پرورش  عقرب

متقاضیان سرمایه گذار در زمینه پرورش کژ دم ابتدا باید مجوز‌های لازم از محیط زیست و وزارت بهداشت را دریافت کنند و سپس سازمان دامپزشکی مجوز‌های لازم در حوزه خود را برای آغاز کار اقتصادی به سرمایه گذاران می‌دهد.

درباره مدت زمان و دریافت صدور مجوز پرورش از سازمان دامپزشکی: در حوزه دامپزشکی، متقاضیانی که مدارک و مستندات آنها برابر با دستورالعمل ها باشد، به سبب سیستمی بودن  بلافاصله صدور پروانه یا مجوز توسط سیستم انجام می شود.

خلاصه طرح ایجاد مزرعه پرورش عقرب

• ظرفیت مزرعه پرورش :۵۰۰۰۰عدد در سال
• میزان زمین مورد نیاز:۳۰۰متر مربع
• میزان سرمایه گذاری ثابت طرح ۱۰۰میلیون تومان
• قیمت هر گرم سم :۴۵تا۸۰میلیون تومان
• نرخ بازدهی طرح بالای هفتادوپنج درصد
• با توجه به این که حدود ۱۸ ماه طول میکشد ک عقرب به سن قابل سم گیری برسد عملا بازگشت سرمایه پس از 1 الی 2 سال خواهد بود.