آربیتراژ arbitrage چیست ؟ تجارت در بازار ارزهای دیجیتال

در استراتژی آربیتراژ از تفاوت قیمت یک دارایی در اکسچنج‌ها و کارگزاری‌های مختلف استفاده می‌شود چون نسبت عرضه/تقاضا در هر اکسچنج کمی متفاوت است. معمولاً این تفاوت قیمت‌ها در اکسچنج‌های محلی مشاهده می‌شود و بستگی به شرایط اقتصادی کشوری دارند که اکسچنج مورد نظر در آنجا قرار دارد.

همچنین، اکسچنج‌ها ظرفیت پردازش متفاوتی دارند یعنی اکسچنج‌های کوچکتر همیشه از این نظر نسبت به اکسچنج‌های بزرگتر عقب تر هستند و همین می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌هایی برای سودآوری شود. تفاوت اصلی بین بازارهای کریپتو و بازار سنتی حجم نوسان است که در مورد مفهوم آربیتراژ هم نقش بازی می‌کند چون بازارهایی که نوسان زیادی داشته باشند، باعث ایجاد اختلاف‌هایی در قیمت‌ها می‌شوند که می‌توان از آنها برای کسب سود استفاده کرد.

آربیتراژ arbitrage چیست؟

آربیتراژ در اینوستوپدیا به عمل خرید و فروش همزمان یک دارایی برای کسب سود از تفاوت قیمت‌ها در بازار تعریف شده است.

در واقع آربیتراژ (Arbitrage) به معنای سود آوری از تفاوت قیمت یک کالا یا دارایی بین دو یا چند بازار است. این نوع تجارت زمانی انجام می‌شود که دارایی هم‌زمان در یک بازار خریده و در بازار دیگر فروخته شود. اما آیا امکان تجارت آربیتراژ در بازار کریپتو وجود دارد؟ در ادامه به بررسی این موضوع و همچنین سود و زیان این نوع تجارت در دنیای رمز ارزها و روش‌های موجود می‌پردازیم.

آربیتراژ نوعی تجارت است که از تفاوت‌های قیمت بین بازارها سودآوری می‌کند. به بیان ساده، این نوع تجارت زمانی انجام می‌شود که دارایی هم‌زمان در یک بازار خریده و در بازار دیگر فروخته شود. این کار معمولا زمانی انجام می‌شود که قیمت آن دارایی در دو بازار اندکی اختلاف داشته باشد.

چند مثال ساده از آربیتراژ در دنیای واقعی

اگر نگاهی به معاملات روزمره بیاندازید، خواهید دید که مثال‌های متعددی از سود آربیتراژی در دنیای تجارت وجود دارد. از بازار نفت، سهام و خرید و فروش میوه‌ گرفته تا انواع خوراکی‌های داخلی، با این نوع سود در بازار معامله می‌شوند.

به طور مثال، سهام یک شرکت تکنولوژی ممکن است در بورس سهام نیویورک به قیمت$35 به فروش برسد ولی در لندن به قیمت $35.10 در دسترس باشد. این تفاوت البته کوچک است ولی بازرگان تیزبین می‌تواند با سرعت دادن به خرید انبوه این سهام و فروش آن به قیمت بالاتر به سود خوبی دست پیدا کند. اساس معاملات آربیتراژ این است و نسبت به دیگر استراتژی‌ها از ریسک نسبتا پایین‌تری برخوردار است.

شاید برای شما این پرسش مطرح شود که چرا چنین تفاوت‌هایی در قیمت رخ می‌دهد. این امر می‌تواند چند دلیل داشته باشد. نوسانات در قیمت ارزها می‌تواند قیمت سهام را در بورس‌های خارجی پایین‌تر از سطح نگه دارد. از سوی دیگر بازارها بی‌نقص نیستند. بورس‌های گوناگون همیشه نمی‌توانند همگام با هم پیش بروند. ناهمخوانی اطلاعات خریدار و فروشنده نیز زمینه را برای معاملات آربیتراژ فراهم می‌سازد. از آنجایی که معاملات آربیتراژ حاشیه سود پایینی دارند، در بسیاری موارد کارمزدهای تجاری فرصت‌های آربیتراژ را از بین می‌برند زیرا سود چندانی از این معاملات باقی نمی‌گذارند.

یک مثال خوب دیگر می‌تواند قیمت کالایی مثل پرتقال باشد. فرض کنید قیمت هر کیلو پرتقال در فروشگاه‌های تهران 10 هزار تومان است و پرتقال با همان کیفیت با قیمت 3 هزار تومان در شمال کشور به فروش می‌رسد. فردی که از شمال کشور و با قیمت عمده این پرتقال‌ها را تهیه کند و برای فروش به تهران بیاورد، با در نظر گرفتن هزینه حمل و نقل بار و دستمزد کارگر، چند تومان سود می‌کند. این سود همان سود آربیتراژی است که به آن اشاره شد. این نوع از آربیتراژ بسیار رایج است.

‌آربیتراژ در دنیای کریپتو چگونه است؟

در کوین مارکت کپ تقریبا 208 صرافی ارز دیجیتال لیست شده است، البته به جز صرافی‌هایی که کارمزد برنمی‌دارند. زمانی که یک صرافی کارمزد کسر نکند، احتمال تقلب در گزارش حجم معاملات وجود خواهد داشت؛ تریدرها و ربات‌ها می‌توانند در این صورت حجم معاملات را به صورت دروغین افزایش بدهند و هیچ راهی برای تشخیص این وجود ندارد که تا چه حد این دروغ بزرگ است و تا چه اندازه در محاسبات اغراق شده است.

در این میان، با در نظر گرفتن تعداد بالای صرافی‌های ارز دیجیتال و نوسان بی حد و مرز ارزهای دیجیتال، امکان بهره برداری از سود آربیتراژ برای تریدرها وجود دارد.

در واقع آربیتراژ ارز دیجیتال می تواند فرصتی برای درآمدزایی باشد، اما یک روش بی خطر و ایمن برای کسب درآمد نیست. سود آربیتراژی زمانی حاصل می‌شود که فرصت خرید یک کالا با قیمت پایین و سپس فروش بلافاصله آن با قیمت بالاتر وجود داشته باشد. این اصطلاح بیشتر در مورد ابزارهای مالی، نظیر اوراق قرضه، سهام، کالا، مشتقات و ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

همانطور که گفته شد، صرافی‌های ارز دیجیتال یکی دوتا نیستند. هر صرافی برای عرضه دارایی‌ها یک قیمت به‌خصوص دارد. ممکن است یک صرافی دارایی مشخصی را با قیمت 10 دلار بفروشد، و صرافی دیگری همان دارایی را با قیمت 15 دلار به بازار عرضه کند.

تجارت‌آربیتراژ در بازار کریپتو ممکن است؟

بله. مفهوم معامله آربیتراژ تغییری نمی‌کند، تنها دارایی مورد معامله عوض می‌شود.

در حال حاضر اکسچنج های بیشماری در سراسر دنیا وجود دارند که به مصرف کنندگان این امکان را می دهند که بتوانند کریپتوی خود را خریداری کنند. اما مسئله اینجاست : تفاوت قابل توجهی در قیمت پیشنهادی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین (Bitcoin (BTC وجود دارد.

چنین ناکارآمدی هایی معمولاً در مناطقی به وجود می آیند که کریپتو در آن تقاضای زیادی دارد. یکی از نمونه های بسیار ذکر شده “Kimchi Premium” است. در آنجا ، تریدر های محلی کره جنوبی با پرداخت مبلغی بیشتر از آنچه که در ایالات متحده ، اروپا و حتی سایر مناطق آسیا برای آن پرداخته می شود ،  برای خرید بیت کوین (Bitcoin )  از نظر USD هزینه می کردند.

زیمبابوه یک کشور آفریقایی است که به دلیل آلودگی بیش از حد هوا از بین رفته است – به این معنی که ملزومات روزمره مانند مواد غذایی و سوخت می توانند در طی چند روز و حتی ساعت ها بسیار گران شوند. حتی در گذشته نمونه هایی وجود داشته است که افراد محلی مجبور شده اند یک کوله پشتی پر از دلار زیمبابوه را برای خرید مواد غذایی هزینه کنند. در سال ۲۰۱۷ ، قیمت بیت کوین (Bitcoin ) در یکی از اکسچنج های محلی تقریبا دو برابر قیمت های اعلام شده در پلتفرم های بین المللی بود – تا حدودی به این دلیل که مصرف کنندگان نمی توانستند به اکسچنج های خارج از کشور دسترسی داشته باشند.

بیت کوین (Bitcoin ) همچنین در میان ناآرامی های سیاسی در حال انجام معاملات برای حق صرافی در هنگ کنگ است. در ماه اوت ،تریدر ها ۲٪ بیشتر از هر جای دیگری برای هر کوین پرداخت می کردند. در همان ماه ، ۴٪ حق صرافی در آرژانتین وجود داشت زیرا پس از نتیجه ی انتخابات تکان دهنده ، پزو (peso)  سقوط کرده بود.

حتی هنگامی که شرایط اقتصادی و سیاسی شدید از معادله خارج شود ، اختلاف قیمت ها بین اکسچنج ها می تواند شرایطی مناسب برای آربیتراژ ایجاد کند.

انواع آربیتراژ در دنیای کریپتو دارای چه روش هایی است؟

✓ برای کسب سود آربیتراژی وجود یکی از شرایط زیر الزامی است:

اگر یک کالا همه جا با قیمت یکسانی به فروش برسد، نمی‌توان با خرید و فروش آن به سود آربیتراژی رسید. قانون اول کسب سود آربیتراژی این است که یک معامله‌گر بتواند آن را با قیمت پایین خریداری کند و با قیمت بالاتر به فروش برساند.

دو دارایی که گردش مالی یکسانی داشته باشند، با یک قیمت معامله نمی‌شوند.

دارایی که مشخص است قیمت آن در آینده چقدر می‌شود را نمی‌توان زودتر با قیمت آینده فروخت. قیمت حاضر یک دارایی با قیمت مشخص در آینده، به صورت نرخ‌بهره بدون ریسکی که از آن کم شده تعیین نمی‌شود. یعنی، برای تعیین قیمت یک دارایی باید عواملی اعم از هزینه ذخیره و ریسک‌های موجود را در نظر گرفت. این شرط در مورد کالاهایی مثل گندم یا بنزین صدق می‌کند، و شاید در مورد سهام این‌طور نباشد.

✓ به طور کلی برای آربیتراژ کریپتو سه روش وجود دارد: فاصله‌ای، فرامرزی و آماری:

«آربیتراژ فاصله‌ای»: از تفاوت قیمت رمز ارز در دو صرافی بهره می‌برند. برای نمونه ممکن است صرافی آ برای فروش BTC قیمت $9,500 را پیشنهاد دهد و صرافی ب آن را به قیمت $9,850 بفروشد. در اینجا فرد می‌تواند از تفاوت قیمت 350 دلاری بیت کوین در صرافی‌ها استفاده کند و با خرید از صرافی آ و فروش در صرافی ب مبلغی را جابه‌جا نماید. با توجه به میزان نامتمرکز بودن بخش کریپتو، این تفاوت‌های قیمتی بیش از آنچه که انتظار داریم رخ می‌دهند.

«آربیتراژ فرامرزی»: هم مانند همین روش فاصله ای است، با این تفاوت که صرافی‌ها در کشورهای مختلف قرار دارند. باید توجه داشت که اجرای این استراتژی بازرگانی گاهی دشوار است زیرا مشتریان ساکن در کشورهایی که قیمت در آن‌ها بالا است، خود نمی‌توانند به نرخ بازار دسترسی داشته باشند و این خود یکی از دلایل وجود صرافی و دلالی است.

«آربیتراژ آماری»: این روش در حقیقت یک استراتژی هایتک (hi-tech) است که در آن از مدل‌سازی ریاضی استفاده می‌شود. آربیتراژ آماری ریسک بیشتری از دو شیوه دیگر آربیتراژ دارد، زیرا الگوریتم‌های بازرگانی به کار رفته در آن از ناهمخوانی‌های قیمتی درآمد ایجاد می‌کند که عمرشان بسیار کوتاه است.

✓ سود آربیتراژی به سه دسته تقسیم می‌شود:

آربیتراژ ساده (Simple arbitrage):

زمانی که ارزهای دیجیتال در بیشتر از یک صرافی مبادله بشوند، آربیتراژ رخ می‌دهد. زیرا امکان خرید و فروش یک ارز دیجیتال در چند صرافی وجود خواهد داشت.

آربیتراژ مثلثی (Triangular arbitrage):

آربیتراژ مثلثی در نتیجه یک اختلاف قیمت بین سه ارز خارجی شکل می‌گیرد. یعنی زمانی که نرخ مبادله ارزها دقیقا با یکدیگر برابر نیستند. فرصت‌های آربیتراژ مثلثی انگشت شمارند و خیلی رایج نیستند. در آربیتراژ مثلثی، معامله گرها سه ارز را انتخاب می‌کنند (مثلا بیت کوین، دلار و یورو)، مقداری از جفت ارزی (بیت کوین/ دلار) را با یک نرخ مشخص مبادله و سپس جفت ارز را جابجا می‌کنند (بیت کوین/ یورو).

در نهایت آن را به ارز پایه تغییر می‌دهند (دلار/ یورو)، و با پرداخت اندکی کارمزد برای انجام این تبادلات، به یک میزان سود خالص دست پیدا می‌کنند. مثلاً یک معامله گر با یورو اتریوم می‌خرد، آن را در ازای دریافت ین می‌فروشد و در نهایت با ین دریافتی یورو خریداری می‌کند. او از راه مبادله این سه ارز به سود آربیتراژی دست می‌یابد.

آربيتراژ پوشش نرخ بهره (Price convergence arbitrage):

قیمت ارزهای دیجیتال در بازارهای مختلف، در نتیجه آربیتراژ به سمت همگرایی می‌رود. برای نمونه، اگر صرافی کراکن اتریوم را ارزان‌تر از صرافی بیت استمپ بفروشد، مسلما آن دسته از معامله گرهایی که طرفدار سود آربیتراژی هستند، از کراکن خرید می‌کنند، و اتریوم‌های خریداری شده را در بیت استمپ می‌فروشند. در بسیاری از موارد تحت تاثیر این همگرایی، بازار به سمت برابری قیمت‌ها سوق داده می‌شود. در اینجا سود معامله گر از همگرایی قیمت‌ها حاصل می‌شود.

آیا آربیتراژ کریپتو ریسک یا ویژگی منفی دارد؟

در واقع موانع حقوقی و مالی می توانند تبدیل سود از آربیتراژ کریپتو را دشوارتر کنند.

صرف نظر از نوع آربیتراژ کریپتو ای که یک تریدر در حال پیگیری آن است ، پلتفرم هایی که از آن ها استفاده می کند ،به هزینه های معاملات اضافه می کنند – و گاهی اوقات هزینه های برداشت. در نتیجه این امر ، برای معامله گران مهم است که با وجود همه ی این هزینه ها اطمینان حاصل کنند که در نهایت سودی برایشان باقی مانده است.

آربیتراژهای مرزی همچنین می توانند به دلیل مقررات مربوط به (Know Your Customer (KYC سخت تر شوند – الزامات دقیقی که معامله گر فقط  می تواند در صورت ارائه ی شناسنامه ی معتبر از طرف دولت یا سایر اسناد برای تأیید هویت خود ، معامله را انجام دهد.  Paxful  ، که بازار همتا به همتای آن در اکثر کشورها قابل اجرا است ، اظهار داشت که تلاش دارد با اجرای یک برنامه ی KYC مبتنی بر چند لایه (tier-based) بر این موانع غلبه کند و با کاربران محلی همکاری می کند تا توانایی های خود را در ارائه ی موارد مختلف تأیید هویت درک کند.

نگرانی دیگر در مورد اکسچنج ها ، تأخیرهایی است که می تواند با اجرای برداشت ها همراه باشد . اگر یک بازه ی زمانی محدود برای دریافت بودجه از یک پلتفرم به پلتفرم دیگر داشته باشید ، انتقال آهسته می تواند به معنای از دست رفتن فرصت اتمام معامله باشد.

همچنین ممکن است از اکسچنج هایی که قیمت بسیار کمی برای بیت کوین (Bitcoin ) و سایر کریپتوکارنسی ها ارائه می دهند ، خسته شوید – قیمت هایی که بعضی اوقات پایین تر از نرخ بازار هستند. اگرچه ممکن است این یک فرصت وسوسه انگیز برای به دست آوردن سود بسیار به نظر برسد ، اما همیشه ارزش آن را دارد که با دقت عمل کرده و بررسی کنید که آیا قبل از هر چیزی اکسچنج قابل اعتماد است – در غیر این صورت ، می توانید سرمایه ی خود را از دست دهید. این امر می تواند به دلیل هک ناشی از ضعف امنیتی یا عدم توانایی در انجام هرگونه برداشت باشد.

ریسک هایی که در آربیتراژ ممکن است معامله را تهدید کند!!

در واقع باید بدانید که آربیتراژ نیز مثل تمام روش‌های کسب درآمد دیگر، ریسک‌هایی را به همراه دارد:

«ریسک اجرایی (Execution Risk)»: باید بدانید که امکان بستن دو یا چند معامله به طور همزمان وجود ندارد. زمانی که بخشی از یک معامله بسته شود، حرکت سریع قیمت‌ها در بازار، بستن معامله دیگر در یک قیمت سودآور را غیر ممکن می‌کنند.

علاوه بر آن، اگر یک معامله گر تصمیم بگیرد از اختلاف قیمت بیت کوین در دو صرافی ارز دیجیتال کراکن و بیت استمپ سود آربیتراژی به دست بیاورد، شاید بلافاصله به هدف خود نرسد. ممکن است  او برای این کار از صرافی کراکن مقدار قابل توجهی بیت کوین بخرد، اما در بیت استمپ موفق به فروش آن‌ها نشود.

«ریسک طرف مقابل (Counterparty Risk)»: به آربیتراژی گفته می‌شود که در آن یک طرف نمی‌تواند وظایف خود را نسبت به طرف مقابل خود در قرارداد انجام بدهد. این یک مشکل جدی است! زیرا اگر فردی با آن شخص یک معامله یا چند معامله داشته باشد و او در انجام وظایف خود شکست بخورد، یک بحران مالی برای طرف مقابل خود به وجود می‌آورد. شکست یکی از طرفین قرارداد، یک تهدید جدی به شمار می‌رود. زیرا طرفین باید برای اینکه از تفاوت‌های قیمتی کوچک سود ببرند، مقادیر قابل توجهی را معامله کنند.

برای اینکه یک معامله گر بتواند استراتژی آربیتراژ خود را پیاده کند، باید سکه‌هایش را در صرافی نگه دارد. یک قانون اصلی و مهم در حفظ امنیت دارایی دیجیتال این است: دارایی دیجیتال خود را از صرافی خارج کنید. این نکته بارها تکرار شده است، اگر سرمایه‌تان را در صرافی نگه می‌دارید باید بدانید که در هر لحظه امکان هک شدن صرافی و از دست رفتن سرمایه‌تان وجود دارد.

شاید یک راه حل برای این مشکل وجود داشته باشد:

استفاده از صرافی های غیر متمرکز. اما اگر از زاویه آربیتراژ به صرافی های غیر متمرکز نگاه کنیم متوجه می‌شویم که نقدشوندگی هنوز در آن ها پایین است.

«ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk)»: این ریسک مالی زمانی پیش می‌آید که یک معامله گر نتواند دارایی خاصی مثل ارز دیجیتال را به اندازه کافی سریع و بدون تحت تاثیر قرار دادن قیمت بازار مبادله کند.

برای اجرای استراتژی آربیتراژ، باید از بابت نقدشوندگی بازار اطمینان حاصل کنید. اگر بازار نقدینگی نداشته باشد، ممکن است هنگام کسب سود آربیتراژی از فرصت موجود ضرر کنید.

«ریسک انتقال دارایی (Asset Transfer Risk)»: باید بدانید که در واقع انتقال دارایی از یک صرافی به صرافی دیگر به منظور کسب سود آربیتراژی، بدون ریسک نیست. زمانی که متوجه فرصت آربیتراژ می‌شوید، لازم است دارایی‌هایی که از یک صرافی خریده‌اید را به صرافی دیگری منتقل کنید. دلایل زیادی وجود دارد که می‌تواند این انتقال را به وقفه انداخته و به نوعی آن را با مشکل مواجه کند. این کاستی منجر به از دست رفتن فرصت آربیتراژ می‌شود.

«ریسک کاهش بهای کریپتو (Risk of depreciation)»: کاهش قیمت ارز دیجیتال یک ریسک به حساب می‌آید. برای مثال، اگر شما از راه ترید ارز دیجیتال سود آربیتراژی کسب کنید و بعد قیمت بیت کوین شروع کند به پایین آمدن، بازار چیزی بیشتر از سود شما را خواهد بلعید!

با این اوصاف ، آیا آربیتراژ کریپتو ارزش تلاش دارد؟

هنوز نظریه درستی در این خصوص صورت نگرفته است.

افرادی که تجربه ی زیادی در بازار دارند – و وقتی که فرصتی را می بینند بافاصله قادر به تشخیص آن هستند – معمولاً به سطح بالاتری از موفقیت دست پیدا می کنند . و ، اگرچه ممکن است از تفاوت ۲۰٪ بین قیمت خرید و قیمت فروش سود کسب کنید ، بهتر است از خود بپرسید که آیا تلاش برای انجام این معاملات ارزش وقت شما را دارد یا خیر.

یادآوری موانع قانونی ، فنی و مالی – و همچنین تعیین فاکتورهای احتمالی هزینه و نوسانات در بازارهای کریپتوکارنسی – قبل از شروع به کار آربیتراژ ضروری است. با این وجود ، وجود پلتفرم هایی که از مرزها فراتر رفته و خریداران و فروشندگان را به طور مستقیم به یکدیگر متصل می کنند ، می تواند موجب ایجاد علاقه به آربیتراژ شود.

در نتیجه اینکه آربیتراژ می‌تواند یک روش سودآور باشد. البته اگر استراتژی‌های آن به درستی اجرا شوند.

آربیتراژ در بازار ارزهای دیجیتال فرصت خوبی برای سودآوری فراهم کرده چون در دسترس بیشتر معامله گران قرار دارد و می‌توان به خوبی آن را افزایش مقیاس داد اما معامله گر برای داشتن یک جریان سود پایدار و مستمر باید همواره اکسچنج‌ها و شرایط بازار را تحت نظر داشت باشد.

رقابت در این زمینه هم مثل سایر معاملات بالاست بنابراین نه فقط باید فرصت‌ها را بشناسید بلکه باید قبل از یکسان شدن قیمت‌ها از فرصت استفاده کنید. به همین دلیل ممکن است آربیتراژ سنتی در بازار ارزهای دیجیتال منسوخ شود اما در شرایط فعلی هنوز هم می‌توان با استفاده از مهارت‌ها و نرم‌افزارهای درست از آن بهره برد.

برای موفقیت این استراتژی باید به کارمزدهایی که برای سرویس‌های معاملاتی پرداخت می‌کنید هم توجه داشته باشید.

قابلیت نقد کردن بعضی کوین‌ها کمتر است در نتیجه به سختی می‌توان همزمان آنها را خرید و فروش کرد بخصوص با توجه به اینکه ممکن است همزمان معامله گران مختلفی قصد انجام این کار را داشته باشند. با وجود چالش‌های آربیتراژ هنوز هم این استراتژی محبوبیت زیادی در بازار ارزهای دیجیتال دارد و سرویس‌های نظیر به نظیر جدیدی برای برقراری ارتباط بین معامله گران ارزهای دیجیتال از کشورهای مختلف جهت اجرای هر چه آسان تر معاملات بین مرزی تشکیل شده اند.