دامنه نوسان سهام در بورس چیست؟ تاثیر آن در بازار بورس
دامنه نوسان به معنی بیشترین تغییرات مجاز قیمت در طول یک روز می باشد یا به عبارت دیگر به معنی قیمت مجاز برای معاملات سهام در طول روز است. دامنه ی نوسان در بازار های بورس ایران به دلیل کمبود آگاهی های مالی و آشفتگی های قیمت و حساسیت بازار به شایعات و هیجانات ایجاد شده تا از ضرر و زیان سهامداران خرد و افراد مبتدی و کم تجربه جلوگیری شود. دامنه ی نوسان در بازار های جهانی مانند فارکس وجود ندارد.
در حال حاضر دامنه نوسانات شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازار الف فرابورس مثبت یا منفی ۵% نسبت به قیمت پایانی روز قبل هر سهام می باشد. یعنی اگر قیمت پایانی سهامی امروز ۱۰۰۰ تومان باشد قیمت مجاز برای معاملات فردای این سهم در بازه ۹۵۰ تا ۱۰۵۰ تومان می باشد.
از ابتدای فعالیت بازار بورس در ایران، دامنه نوسان بر سهام مورد معامله در بورس اعمال شده است. همچنین در بسیاری دیگر از بورسهای جهانی نیز جهت کنترل نوسانات، این دامنه ی نوسان وجود دارد. بدین جهت در این مقاله به تعریف و توضیح دامنه ی نوسان و موضوعات مرتبط با آن میپردازیم.
دامنه نوسان
در بازارهای بورسی قوانین و مقرراتی وجود دارند که مانع از تقابل عرضه و تقاضا میشوند. دامنه مجاز نوسان، توقف معاملاتی و دیگر روشها از این دست قوانین هستند. دامنه مجاز نوسان سهام یکی از قوانین مهم در این حوزه است که به عنوان عامل کنترل در برابر نوسان قیمت سهام و برای کاهش تلاطم بازار و زیان سهامداران در اثر تصمیمات هیجانی استفاده میشود. دامنه مجاز نوسان حدود سقف و کف قیمتی است که هر سهم در هر روز کاری میتواند داشته باشد و قیمت تنها در این محدوده میتواند حرکت کند.
طبق آییننامه معاملات در شرکت بورس تهران، دامنه نوسان قیمت، پایینترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت میتواند نوسان کند.
دامنه نوسانات حق تقدم هر سهام چقدر است؟
دامنه ی نوسانات حق تقدم هر سهام ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی آن می باشد. پس دامنه ی نوسانات حق تقدم شرکت های بورسی و بازار الف فرابورس مثبت و منفی ۱۰% و شرکت های بازار ب مثبت و منفی ۲۰% می باشد.
دامنه نوسان برای چه کسانی مفید است؟
دامنه نوسان باعث کاهش ریسک و نوسانات هیجانی قیمت در بازار می شود و برای افراد تازه کار در بورس بسیار مفید است و سطح اطمینانی برای افرادی که می خواهند شروع به سرمایه گذاری در بورس کنند فراهم می سازد چون این دامنه ی نوسان باعث می شود تا قیمت تنها در یک بازه معین تغییر کند و اگر شخصی با کاهش قیمت سهام مواجه شد دچار زیان های سنگینی نشود.
چه زمانی سهم دامنه نوسان ندارد؟
- بعد از مجمع عادی سالانه برای تقسیم سود سهم دامنه ی نوسان ندارد و می تواند بیش از دامنه رشد یا کاهش داشته باشد.
- بعد از برگزاری مجمع فوق العاده برای افزایش یا کاهش سرمایه نیز نماد سهم بدون دامنه ی نوسان بازگشایی می شود.
- زمانی که شرکت سود هر سهم یا EPS خود را بیش از ۲۰ درصد تعدیل مثبت یا منفی دهد نیز سهم بدون دامنه ی نوسان خواهد بود.
- بازار ج که هیچ وقت دامنه ی نوسان ندارد و می تواند هر مقداری بالا یا پایین برود. ( لطفا بدون اطلاعات کافی هیچ وقت در بازار ج سرمایه گذاری نکنید! )
مزایای دامنه نوسان
- دامنه ی نوسان کمک میکند تا کشف واقعی سهام اتفاق بیفتد. هنگامی که قیمت سهام به این حدود نزدیک شود، معاملات متوقف شده و به سهامداران فرصت میدهد تا درباره قیمت سهم و ارزش واقعی آن فکر کنند و سهم دچار هیجان قیمتی نشود
- دامنه ی نوسان میتواند از دستکاری قیمتها جلوگیری کرده و اجازه تغییر قیمت در زمانهای دلخواه را به سهامداران بزرگ نمیدهد
- یکی دیگر از مزایای دامنه مجاز نوسان، کاهش تلاطم در بازار است. دامنه مجاز نوسان، تغییرات قیمتی سهام را محدود کرده و از بروز تغییرات ناگهانی جلوگیری و ثبات بازار را افزایش میدهد
معایب دامنه ی نوسان
تا اینجای مقاله با مفهوم دامنه ی نوسان و مزیتهای آن در بازار بورس آشنا شدیم. حال توجه داشته باشید که باوجود این مزیتها، دامنه نوسان دارای برخی معایب نیز است که در ادامه این مطلب به آن میپردازیم.
- معمولاً به دلیل توقف قیمت یک سهم در روز، امکان انتقال تلاطم اضافی بهروزهای آتی وجود دارد. پس در نظر داشته باشید که با توجه به اینکه دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم میشود، همین امر باعث میشود که قیمت به محدودههای خاصی تمایل داشته باشد.
- تجربیات و تحقیقات بهعملآمده در این حوزه اثبات میکند که عامل دامنه ی نوسان سهم در بازار بورس، باعث تاخیر در کشف قیمت سهم میشود؛ زیرا باوجودآن، قیمتها نمیتوانند در همان روز نسبت به اطلاعات منتشر شده واکنش مناسب نشان دهند. به همین جهت ممکن است که قیمت روز سهم، قیمت واقعی آن نباشد.
حال به بررسی استثنائات دامنه نوسان میپردازیم
دامنه مجاز نوسان در بازار بورس به صورت روزانه و همیشگی است؛ اما بر اساس مقررات بازار سرمایه، در برخی از روزهای خاص و به دلیل رویدادهای حائز اهمیت برای شرکت، این قانون برداشته شده و سهم میتواند بدون نوسان قیمت معامله شود. سه روز خاصی که دامنه ی نوسان در آنها رعایت نمیشود به شرح زیر است:
- بازگشایی سهام بعد از مجمع عمومی عادی سالانه برای تقسیم سود.
- بازگشایی سهام پس از مجمع فوقالعاده بهمنظور کاهش یا افزایش سرمایه.
- بازگشایی سهام پس از اعلام افزایش یا کاهش سود هر سهم یا همان eps بهشرط آنکه از ۲۰ درصد بیشتر باشد.
در زمان بازگشایی سهام متوقفشده، محدودیت دامنه نوسان برداشته میشود و بر اساس سازوکار حراج، اطلاعات تأثیر واقعی خود را بر میزان عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت سهم میگذارد؛ هرچند این تأثیر بیش از دامنه ی نوسان روزانه باشد.
دامنه نوسان در بازار بورس تهران
محدودیت اعمالشده بر قیمت سهام در بازار بورس و اوراق بهادار تهران، مثبت و منفی ۵ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل سهام مدنظر است. در نظر داشته باشید که برای حق تقدم سهام ۲ برابر دامنه ی نوسان عادی سهام است، لذا برای حق تقدم سهام شرکتهای بورسی این دامنه در محدوده مثبت ۱۰ درصد تا منی ۱۰ درصد است.
دامنه ی نوسان در بازار فرابورس
دامنه مجاز نوسان برای شرکتهای پذیرفتهشده در بازار فرابورس همانند بازار بورس است؛ اما دامنه ی نوسان بازار پایه فرابورس با سایر محدودیتهای نوسان قیمتی متفاوت است که در ادامه به آنها میپردازیم.
دامنه نوسان در بازار پایه
دامنه ی نوسان قیمت سهام در بازار پایه نسبت به دامنه نوسان تعریفشده در بازارهای بورس و فرابورس متفاوت است. بهمنظور اعمال شفافیت بیشتر در اطلاعات در سال ۱۳۹۸ تغییراتی در قوانین بازار پایه اتخاذ شد که به دنبال آن، شرکتهای درجشده در بازار پایه فرابورس بر اساس شرایط پذیرش، در سه تابلوی پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز قرار گرفتند که طبیعتاً دامنه نوسان برای هرکدام متفاوت است.
• در روزهای معاملاتی هفته دامنه ی نوسان در تابلوی زرد ۳ درصد، تابلوی نارنجی ۲ درصد و تابلوی قرمز ۱ درصد است
سخن پایانی
در بسیاری از بورسهای جهان، از دامنه نوسان بهمنظور جلوگیری از نوسان شدید و سقوط قیمت سهام استفاده میشود. همچنین در بورس تهران نیز این امر از سال ۱۳۸۷ بهمنظور اعمال محدودیت بر نوسان قیمتها استفاده شده است. زمانی که بازار بورس در شرایط بحرانی یا سقوط به سر میبرد، اکثر سرمایهگذاران بهخصوص سرمایهگذاران خرد، دچار تصمیمات هیجانی شده و تصمیمات عجولانه و غیرمنطقی در این حوزه میگیرند. در نتیجه این اعمال محدودیت دامنه ی نوسان قیمت سهام است که منجر به کنترل بهتر نوسانها شده و باعث ثبات بیشتر بازار میگردد.