در سال 1384 دولت وقت طرحی را با عنوان واگذاری سهام عدالت اجرایی کرد که به موجب این طرح به اقشار خاصی از جامعه یک سبد سهامی متشکل از سهام 60 کارخانه و شرکت دولتی تعلق گرفت . هدف اصلی از واگذاری این سهام ، کمک به اقشار کم درآمد جامعه از جمله مددجویان بهزیستی ، کمیته امداد امام خمینی ، کارگران و … بوده است .تا سال گذشته امکان آزاد سازی این سهام های عدالتو خرید و فروش آن ها فراهم نبود اما با موافقت رهبری امسال این امکان برای سهامداران فراهم شده است.
با مطرح شدن بحث آزادسازی سهام عدالت و فراهم شدن امکان فروش درصدی از آن، ارزش روز سهام عدالت برای مردم اهمیت بیشتری پیدا کرده است. صحبت‌ها و حرف و حدیث‌های بسیاری درباره قیمت و ارزش این سبد سهام مطرح می‌شود و رقم‌های تخمینی بازه گسترده‌ای را در بر می‌گیرد.
چگونه ارزش روز سهام عدالت را محاسبه کنیم؟
در این پروژه حدود ۴۲ میلیون نفر از اقشار کم‌درآمد کشور در قالب شش دهک دسته‌بندی شدند و به هر دهک مقداری سهام تخصیص داده شد. این سهم‌ها در ابتدا توجه زیادی را به خود جلب نکردند. آشنایی مردم با بورس چندان زیاد نبود و سود سالیانه‌ای که واریز می‌شد به اندازه‌ای نبود که تاثیر چشمگیری در زندگی مردم داشته باشد. سهام عدالت بیش از نیمی از مردم کشور را تحت پوشش خود قرار داده بود؛ اما فایده چندانی به زندگی روزمره‌شان نمی‌رساند.
دو روش مدیریت سهام به مردم پیشنهاد شد: روش مستقیم آزادسازی سهام عدالت که در آن مدیریت سبد سهام و تصمیم‌گیری درباره خرید و فروش‌ها به عهده شخص سهام‌دار بود و روش غیر مستقیم که مدیریت را به عهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قرار می‌داد. این طرح باعث شد مسئله قیمت و ارزش روز سهام عدالت مطرح شود. طبیعی بود که در چنین شرایطی، مردم به دنبال برآورد کردن ارزش دارایی‌های خود بروند و هر یک از سهم‌های موجود در سبد را بررسی کنند.
مشاهده دارایی سهام عدالت و استعلام آن
ارزش روز سهام عدالت را فقط در بستر بازار بورس می‌توان تعیین کرد. بنابراین امکان اعلام یک رقم دقیق وجود ندارد. پرتوی سهامداران و تعداد سهم‌هایی که در اختیار دارند متفاوت است و قیمت سهم‌ها به صورت روزانه و با توجه به میزان عرضه و تقاضا تغییر می‌کند. در ابتدای طرح آزادسازی، رقم‌های متفاوتی عنوان می‌شد. با این حال یک مسئله قطعی است: ارزش روز سهام عدالت نسبت به ارزش اسمی آن بین ۱۰ تا ۱۵ برابر بیشتر شده است.
برای راحتی بیشتر سهامداران و جلوگیری از ابهام و سردرگمی آنها، سامانه‌هایی برای استعلام و فروش سهام عدالت طراحی شده است. با وجود این سامانه‌ها، نیازی نیست تک تک سهم‌ها را از طریق وب سایت سازمان فناوری بورس تحت نظر داشته باشید تا بتوانید ارزش روز سبد را به دست آورید. ضمنا افرادی که با ابزارها و سامانه‌های معاملاتی بورسی آشنایی ندارند، می‌توانند به راحتی با استفاده از این سامانه‌ها، به مشاهده دارایی‌های خود بپردازند.
سامانه فروش سهام عدالت آگاه
سامانه فروش سهام عدالت آگاه نیز در این راستا طراحی شده است. حتی بدون داشتن کد بورسی و تنها با وارد کردن شماره تلفن همراه و کد ملی خود می‌توانید وارد این سامانه شوید و سبد سهام خود را مشاهده کنید.
سامانه سهام عدالت آگاه به مشتریان کارگزاری آگاه اختصاص ندارد و همه صاحبان سهام عدالت می‌توانند از آن استفاده می‌کنند. همان طور که اشاره شد در این مرحله نیازی به داشتن کد بورسی نیست. در این سامانه فهرست دارایی‌ها و ارزش روز سهام عدالت را مشاهده می‌کنید و در صورت تمایل، می‌توانید درخواست فروش ۳۰ درصد از این سبد سهام را ثبت کنید.
سهم هایی که در سهام عدالت وجود دارد
طرح سهام عدالت اهداف گسترده‌ای را دنبال می‌کرد و یکی از آنها خصوصی‌سازی بود. از مدت‌ها قبل کارشناسان بر لزوم کمرنگ شدن نقش دولت در اقتصاد تاکید داشتند و سازمان خصوصی‌سازی، اقداماتی در این زمینه انجام می‌داد. با اجرای این طرح، سهام شرکت‌ها و کارخانه‌های دولتی به مردم اختصاص داده شد.
در ترکیب این شرکت‌ها نام ۴ بانک به چشم می‌خورد اما حداقل ۱۲ شرکت پتروشیمی با درصد سهام نسبتا بالا در سهام عدالت حضور دارند.
بیش از ۱۸ شرکت پتروشیمی و پالایشگاهی در ترکیب سهام عدالت سهم دارند اما شرکت پالایش نفت تهران با مشارکت ۷۰ درصدی، بیش‌ترین سهم را در این پرتفو دارد. پالایش نفت تهران به تولید محصولاتی از جمله گاز مایع، بنزین، نفت سفید، گازوئیل، نفت کوره، سوخت هوایی، گاز مایع و فرآورده‌هایی مثل گوگرد، وکیوم باتوم، نفتای سبک و نفتای سنگین می‌پردازد.
[/fusion_text][fusion_table fusion_table_type=”1″ fusion_table_rows=”” fusion_table_columns=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]| رديف | نام شركت | سرمایه فعلی شرکت-ارقام به میلیارد ریال | تعداد كل سهام شركت | درصد سهام تخصیص یافته به سهام عدالت |
| 1 | آلومينيوم ايران- ايرالكو | 5,198 | 5,197,830,613 | 30% |
| 2 | ايران خودرو | 301،656 | 301,656,068,000 | 1% |
| 3 | بانك تجارت | 223،926 | 223،926،127،000 | 40% |
| 4 | بانك صادرات ايران | 175،354 | 175،353،972،000 | 40% |
| 5 | بانك ملت | 50,000 | 50,000,000,000 | 30% |
| 6 | پارس سويچ | 1،000 | 1،000,000,000 | 46% |
| 7 | پالایش نفت بندر عباس | 28,688 | 28,688,000,000 | 20% |
| 8 | پالایش نفت تهران | 44,000 | 44,000,000,000 | 70% |
| 9 | پالایش نفت شیراز | 1,028 | 1,027,548,600 | 20% |
| 10 | پالايش نفت اصفهان | 51,000 | 51,000,000,000 | 20% |
| 11 | پالايش نفت تبريز | 10,000 | 10،000،000،000 | 20% |
| 12 | پتروشيمي مارون | 8,000 | 8,000,000,000 | 30% |
| 13 | پست بانک | 3,233 | 3,233,451,000 | 25% |
| 14 | چادرملو | 55,500 | 55,500,000,000 | 21% |
| 15 | حمل و نقل پتروشيمي | 200 | 200,000,000 | 29% |
| 16 | سايپا | 195,511 | 195،510،550،000 | 1% |
| 17 | سرمايه گذاري توسعه صنعتي ايران | 4،000 | 4،000،000،000 | 23% |
| 18 | سرمايه گذاري رنا | 7,960 | 7,960,000,000 | 2% |
| 19 | سيمان داراب | 900 | 900,000,000 | 50% |
| 20 | سيمان دشتستان | 1,180 | 1,180,000,000 | 34% |
| 21 | فولاد آلیاژی ایران | 6,000 | 6,000,000,000 | 39% |
| 22 | فولاد خوزستان | 19،049 | 19،048،697،000 | 30% |
| 23 | فولاد مباركه اصفهان | 209,000 | 209,000,000,000 | 30% |
| 24 | كارخانجات مخابراتي ايران | 3،235 | 3،235،362،000 | 35% |
| 25 | كشتيراني جمهوري اسلامي ايران | 21,560 | 21,560,000,000 | 24% |
| 26 | گل گهر | 74,400 | 74,400,000,000 | 11% |
| 27 | مخابرات ايران | 60,000 | 60,000,000,000 | 20% |
| 28 | مديريت پروژه هاي نيروگاهي ايران- مپنا | 27,000 | 27,000,000,000 | 26% |
| 29 | ملي صنايع مس ايران | 101,400 | 101,400,000,000 | 37% |
| 30 | نیرو ترانس | 500 | 500,000,000 | 31% |
| 31 | بيمه دانا | 4,000 | 4,000,000,000 | 55% |
| 32 | پالایش نفت لاوان | 1,143 | 1,143,421,600 | 20% |
| 33 | پتروشیمی ارومیه | 680 | 679,972,000 | 6% |
| 34 | پتروشیمی بندر امام | 26,206 | 26,206,000,000 | 30% |
| 35 | پتروشیمی بوعلی سینا | 3،500 | 3،500،000،000 | 30% |
| 36 | پتروشیمی بیستون | 500 | 500,000,000 | 30% |
| 37 | پتروشیمی تبریز | 4,982 | 4,982,000,000 | 10% |
| 38 | پتروشیمی خوزستان | 360 | 360,000,000 | 30% |
| 39 | پتروشیمی شهید تند گویان | 23,958 | 23,957,666,000 | 10% |
| 40 | پتروشیمی فجر | 6,500 | 6,500,000,000 | 30% |
| 41 | پتروشيمي جم | 13,800 | 13,800,000,000 | 15% |
| 42 | دخانيات ايران | 8,684 | 8,683,700,000 | 28% |
| 43 | ساختمان سد و تأسيات آبياري سابير | 588 | 588,221,780 | 49% |
| 44 | شهر صنعتي البرز | 5 | 37,037 | 23% |
| 45 | شهر صنعتي رشت | 52 | 5,242,501 | 58% |
| 46 | شهر صنعتي کاوه | 140 | 140,000,000 | 21% |
| 47 | مشانیر | 242 | 241,926 | 42% |
| 48 | مگا موتور | 1,617 | 7,350,665,004 | 0.5% |
| 49 | صنايع پتروشيمي خليج فارس(هلدينگ) | 143,500 | 143,500,000,000 | 40% |
بعضی از این سهم‌ها مربوط به بزرگترین و ارزشمندترین کارخانه‌ها و بنگاه‌های دولتی هستند و رشد قیمتی سهام آنها قابل پیش‌بینی بود. با این حال، این طرح نقش مهمی در راستای خصوصی‌سازی ایفا نمی‌کرد؛ زیرا مدیریت سهم‌ها همچنان به عهده شرکت‌های وابسته به دولت بود.
هدف دیگر از طرح سهام عدالت، افزایش رفاه اقشار کم‌درآمد جامعه و کمک به استقلال مددجویان بود. این هدف نیز کاملا محقق نشد. سود سهام واریزی مبلغ قابل توجهی نبود و مردم اجازه نداشتند در صورت نیاز، سهم‌های خود را بفروشند.
طرح آزادسازی در حقیقت قدمی دیگر در راستای تحقق این اهداف بود. با انتخاب روش سهام‌داری مستقیم، مدیریت سهام شرکت‌های دولتی به عهده سهامداران خواهد بود و نقش دولت کمتر خواهد شد. البته فرآیند آزادسازی به تدریج انجام می‌شود و در هر نوبت تنها درصدی از سهام قابل فروش خواهد بود.
روش مدیریت مستقیم سهام عدالت
در گام اول کسانی که روش مدیریت مستقیم سهام عدالت را انتخاب کرده بودند قادرند تا 30 درصد از پرتفوی سهام خود را با دادن وکالت به بانکی که شماره شبا آنها برای دریافت سود اعلام شده به فروش برسانند که برخی از شهروندان از خرید ناچیز این سهام توسط بانک‌ها انتقاد کردند گرچه وزارت امور اقتصادی و دارایی این مسأله را رد می‌کند و معتقد است بانک‌ها به قیمت روز سهام آنها را به فروش می‌رسانند.
گر چه در این اطلاعیه نیز تأکید شده است مردم به منظور جلوگیری از سوء استفاده عده‌ای دلال مراقب سهام ارزشمند خود باشند و جز در موارد ضروری به فروش سهام عدالت خود اقدام ننمایند.
سوالات متداول
1- ✔️ آیا ارزش واقعی سهام عدالت به صورت دقیق مشخص شده است ؟
✔️ خیر ، با توجه به آنکه هنوز فروش این سهام در بازار بورس آغاز نشده و صرفا امکان آزادسازی فراهم است ، تنها گمانه زنی هایی در این خصوص وجود دارد و قیمت دقیق مشخص نیست که توضیحات بیشتری در این خصوص در مقاله آورده شده است .
2- ✔️ به گفته معاون اول رئیس جمهور ارزش سهام عدالت سهامداران به نرخ روز به چه صورت است ؟
✔️ به گفته این مقام مسئول مطابق با نرخ های امروز ، سهام عدالت مشمولان معادل 7 تا 15 میلیون تومان ارزش دارد که در مقاله به طور کامل توضیح داده شده است .
3- ✔️ برای فراهم کردن امکان فروش سهام های عدالت چه اقداماتی توسط سهامداران باید صورت گیرد ؟
✔️ برای فراهم شدن امکان فروش سهام های عدالت ابتدا باید سهامداران ، سهام عدالت خود را آزاد کرده و سپس نسبت به دریافت کد بورسی اقدام کنند که در مقاله به طور کامل بررسی شده است
