طرح توجیهی پرورش اردک یا مرغابی (ایده های نو)

پرورش اردک یا مرغابی: تصور ما از اردک‌ها موجودات تزیینی بانمکی است که مرتب پشت سر هم رژه می‌روند و فقط در روستاهای شمالی کشور یافت می‌شوند؛ اما کسانی هستند که با نگاه تجاری به همین موجودات خوش‌رنگ‌ولعاب توانسته‌اند کسب درآمد کنند. اگر شما هم به پرورش ماکیان علاقه‌مند هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم این بار «اردک» را انتخاب کنید.

پرورش اردک

پرورش اردک یا مرغابی یکی از رشته های پرورش طیور می باشد که اگر چه امروزه در برخی از کشور ها توسعه و رشد چشم گیری داشته و به صورت صنعتی انجام می شود. اما در ایران با آنکه سابقه تاریخی از دوره ماد ها و هخامنشیان و شاید هم پیش از آن وجود داشته اما امروزه بسیار ضعیف و کم کار شده است و بیشتر به صورت سنتی در برخی از روستا ها به ویژه در روستا های نواحی شمالی کشور به صورت محدود پرورش داده می شوند.

پرورش اردک به مراتب از پرورش مرغ آسان تر بوده و در عین حال گوشت این پرنده نیز بسیار لذیذ بوده و نسبت به پرندگانی همچون مرغ و بوقلمون در برابر بیماری ها مقاوم تر می باشد.

دلایلی که پرورش اردک را مناسب میکند

• پرورش اردک نسبت به سایر طیور سهلتر و با هزینه کمتری انجام می‌گیرد.
• نگهداری اردک اگر با دقت صورت گیرید نسبتاً آسان است و درامد پرورش اردک می‌تواند قابل توجه باشد.
• انواع گوشتی آنها دارای سرعت رشد قابل توجهی هستند.
• چنانکه در عرض ۵۵-۹۰ روز با یک ضریب مصرف غذائی مناسب وزنشان به ه/۲-۲ کیلوگرم می‌رساند.
• در صورت پرورش اردک به صورت اصولی کیفیت گوشت اردک از لحاظ طعم، رنگ و بو نیز مقبول طبع می‌باشد.
• راندمان تخمگذاری در نژادهای تخمی در سال بسیار قابل ملاحظه و در شرائط خاص تا ۲۸۰-۳۰۰ تخم نیز می‌گذارند.
• در برخی رکودگیریها حتی تا ۳۶۰ تخم نیز گزارش شده است.
• بیماری‌های مسری و خطرناک در آنها نسبت به سایر طیور کمتر است.
• فضولات اردکها موارد مصرف متنوعی داشته و از آن در باغبانی و زراعت به عنوان کود دامی نیز استفاده نمود.

اردک یا مرغابی جزء چه شاخه ای میباشند؟

اردکها از نظر علمی جزء شاخه طناب داران و رده پرندگان و راسته غاز سانان و خانواده مرغابی سانان می باشد. بدن این پرنده کشیده و کوتاه بوده و دارای نوک پهنی است. دمای بدن آن ۴۰٫۷ درجه سانتی گراد و تعداد ضربان قلب آن ۳۱۲ بار در دقیقه و تعداد تنفس ۱۶ تا ۲۸ بار در دقیقه می باشد. در زیر پوست بدن یک لایه چربی وجود دارد که به عنوان عایق حرارتی عمل میکند پرها سر تا سر بدن اردک را می پوشانند.

• پر آنها حالت روغنی دارند که سبب می شود آب و روطوبت به پوست بدن نرسد.
• دم اردک دارای ۲۰ تا ۲۴ پر می باشد.
• پاها کوتاه و دارای ۳ انگشت مب باشد و این انگشتان به وسیله پرده هایی به هم وصل هستند.

انواع نژادهای اردک

انواع بسیاری متنوعی از اردک‌ها وجود دارند که می‌توان برحسب تولیدی که دارند آن‌ها را تقسیم‌بندی نمود

نژادهای سبک‌وزن یا تخم‌گذار

این دسته از اردک‌ها دارای جثه‌ای کوچک‌تر و بااستعداد تولید تخم بالا می‌باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل: خالدار استرالیایی (Australian Spotted)، خاکی کمپبل (Khaki Campblle) هستند.

نژادهای سنگین‌وزن یا گوشتی

این دسته از اردک‌ها سرعت رشد و افزایش وزن بالایی دارند ولی ازنظر تولید تخم ضعیف هستند. معروف‌ترین آن‌ها شامل: اردک سفید (Pekin)، روئن (Rouen)، ایلسبوری (Aylesbury)، آنکونا (Ancona) و مسکوی (Moscovi) می‌باشند.

نژادهای زینتی

ازنظر تولید گوشت و تخم اهمیتی ندارند بلکه مهم زیبایی پر و شکل بدن است؛ که نژاد کال (Call) به‌عنوان یک نژاد زینتی محسوب می‌گردد.

اردک های زینتی

این گونه نژادها در ایران چندان جنبه اقتصادی ندارند و کشاورزان محلی نیز کمتر به پرورش آنها می پردازند.اما به هر روی این نژادها بسیار زیبا بوده و از این دیدگاه قابل ملاحضه و توجه هستند.

برخی از این نژادها عبارتند از نژاد کاکل دار سفید , نژاد اردک تاج دار, اردک کاکل دار سیاه و….. .این نژادها اصولا دارای وزن کمتری هستند و همچنین تعداد تخم سالیانه آنها کم و ناچیز است, از این رو از نظر اقتصادی چندان به صرفه نیست.

روش‌های پرورش اردک به چه صورت است؟

اردک را می‌توان به‌منظور تولید تخم، گوشت و یا تولید جوجه به سه فرم زیر پرورش داد

پرورش اردک گوشتی

در این روش اردک‌ها را برای تولید گوشت در کوتاه‌ترین زمان ممکن پرورش می‌دهند. به همین منظور از نژادهای اردک گوشتی همانند اردک سفید (اردک پکنی) استفاده می‌کنند. جوجه‌های تازه هچ شده را تا دو ماه نگهداری می‌کنند وقتی به وزن 5/2 تا 3 کیلوگرم رسیدند روانه بازار می‌شوند.

پرورش اردک تخم‌گذار

از اردک تخم‌گذار جهت تولید تخم در سطح زیاد استفاده می‌گردد. یک اردک تخم‌گذار قادر است در طول سال 280 عدد تخم تولید کند.

پرورش گله‌های مادر

جهت تولید جوجه‌های یک‌روزه، گله‌های مادری را تشکیل می‌دهند.
اردک‌ها را به مدت 6 ماه نگهداری می‌کنند. نکته مهم در ارتباط با پرورش گله‌های مادر رعایت نسبت نر به ماده است زیرا اگر این نسبت رعایت نگردد سبب کاهش درصد نطفه‌داری می‌شود که نتیجه آن کاهش تولید جوجه است.

ازآنجایی‌که هدف اصلی پرورش اردک در ایران چه به‌صورت صنعتی و یا چه به‌صورت سنتی تولید گوشت است بنابراین بیشتر از روش پرورش اردک گوشتی استفاده می‌گردد.

طرح پرورش اردک (مرغابی)

مرغابی‌ها هم در آب دریا و هم در آب شیرین زندگی می‌کنند.

روشهای پرورش صنعتی اردک

پرورش صنعتی اردک در مقایسه با پرورش خانگی آن نیاز به تجهیزات بیشتری داشته و در نتیجه سود بیشتری حاصل می شود.

برای پرورش صنعتی اردک ها، یکی از ۳ روش زیر پیشنهاد می شود:

پرورش اردک در فضای باز

پرورش اردک در شالیزار

در این روش، جوجه اردک‌ها را تا ۲ هفتگی آنها، داخل سالن پرورش می دهند و سپس اردک ها را به شالیزار یا آب بندها منتقل می کنند. در این روش اردک ها به صورت آزاد پرورش داده می شوند. کشاورزان و مزرعه داران می توانند از این روش برای پرورش اردک استفاده کنند. برای پرورش اردک در فضای باز، باید برای هر اردک یک متر مربع از مرتع یا استخر را اختصاص داد.

متخصصین دام و طیور توصیه می کنند که اردک ها تا ۱ ماهگی، در جای خشک و دور از آفتاب و رطوبت نگهداری شوند تا در این مدت بدنشان از پرهای اصلی پوشانده شود و سپس به شالیزار یا آب راه منتقل شوند.

پرورش اردک در فضای نیمه باز

سالن پرورش اردک

در این روش باید هم سالن و هم استخر داشته باشید. برای پرورش اردک در فضای باز، ابتدا آنها را در سالنی نگهداری می کنند. این سالن به قسمتهای تقسیم بندی می شود و جلوی هر قسمت، گردش گاهی وجود دارد. منظور از گردش گاه، استخرهایی است که اردک ها در آن به شنا و گردش می پردازند. این روش از دیگر روش های پرورش اردک رایج تر است.

پرورش اردک در فضای بسته

مناطق سرد و خشک برای پرورش اردک، باید از این روش استفاده کنند. برای پرورش اردک، قفس، نرده یا بستری پوشالی فراهم می شود و جوجه اردک ها داخل آن محفظه نگهداری می شوند. اردک های نگهداری شده در قفس آزادی عمل ندارند و این موضوع کمی ناراحت کننده است.

پرورش کاملاً خشک

نگهداری همزمان اردک و ماهی

انواع ماهی هایی که با اردکها هم زیستی دارند:

اغلب این ماهی ها از انواع کپور می باشند مانند: کپور معمولی، نقره ای، سر گنده، آینه ای، آبی، پولکی، کاراس نقره ای، کاراس طلایی و… ماهی آمور سفید نیز همزیستی مسالمت آمیزی با اردک ها در آببند ها نشان می دهد.

پذیرش همزیستی از طرف نژاد های مختلف اردک ‌ها نیز به صورت گوناگونی تظاهر می نماید. در این رابطه بهترین نژادها عبارتند از پکن و خاکی کمبل.

جایگاه پرورش از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

بر اساس نوع و سیستم پرورش اردک، جایگاه پرورش از قسمت‌های زیر تشکیل‌شده است

سالن پرورش

سالن پرورش اردک با توجه به نوع سرمایه و همچنین بر اساس شرایط آب و هوایی به‌صورت باز و یا بسته ساخته می‌شوند؛ که سالن‌های باز به‌صورت پنجره دار هستند و مخصوص آب‌وهوای گرم است؛ و برای آب‌وهوای سرد هم از سالن‌های بسته و سرپوشیده استفاده می‌کنند.

انبار تجهیزات

محلی برای نگهداری وسایل و تجهیزات پرورش اردک است که مساحت آن با توجه به بزرگی یا کوچکی واحد پرورش اردک متغیر است. مهم‌ترین تجهیزات سالن پرورش اردک شامل کولر، هیتر، هواکش‌ها، دانخوری، آبخوری و… هستند.

ساختمان جوجه‌کشی

• انبار خوراک: محلی برای ذخیره و نگهداری دان اردک در طی دوره پرورش است.
•  اتاق کارگران.

دانخوری ها

در داخل سالن می توان از دانخوری های دستی و نیز خودکار برای نگهداری اردک ها استفاده نمود. در سیستم نگهداری قفس، دانخوری ها، سبک خاص خود را دارند.

فرم دانخوری های دستی متنوع و اغلب از نوع ناودانی یا بشکه ای است. از یک دانخوری نوع ناودانی با ابعاد ۱۰/۱ متر طول و ۲۵ سانتی متر پهنا و ۱۶ سانتی متر ارتفاع ۱۰-۱۲ قطعه اردک بر حسب نژاد می تواند از آن استفاده نمایند. دانخوری های بشکه ای گنجایش بیشتری از دان را داشته و اغلب از چوب های فشرده و محکم ساخته می شوند. آنها را می توان در محوطه های باز نیز بکار برد.

آبخوری ها

آبخوری هایی که برای مصرف اردک ها قرار می گیرند متنوعه‌اند.
آنچه که در آنها از اهمیت برخوردار است تامین آب مورد نیاز اردک ها و تمیز ماندن آنهاست چون اردک ها عادت به کثیف کردن آبخوری ها دارند. هر آبخوری دستی با ابعاد ۱۰/۱ متر طول و ۲۵ سانتی متر پهنا و ۱۰ سانتی متر ارتفاع برای تامین آب ۴۰ قطعه اردک کافی خواهد بود. در سالن های بسته و سیستم قفس اغلب از آبخوری های اتوماتیک برای تامین آب استفاده می کنند

فضای مورد نیاز برای پرورش اردک

• هفته اول: در هر مترمربع 15 قطعه.
• هفته دوم و هفته سوم: در هر مترمربع 10-12 قطعه.
• هفته چهارم: در هر مترمربع 8-10 قطعه.
• هفته پنجم تا آخر دوره پرورش: در هر متر مربع 7 قطعه.

تغذیه اردک به چه شکل است؟

جوجه اردکها از همان ساعات اولیهٔ خروج از تخم، به خوردن غذا علاقهٔ عجیبی دارند و معمولاً در این هنگام بهتر است از خوراک‌هایی که در آب وجود دارد یا مواد غذایی که منشأ حیوانی دارند برای تغذیهٔ جوجه استفاده شود؛ ولی اگر این کار مقدور نباشد می‌توان روزی 5-6 بار مقداری آرد سبوس و پودر شیر و آرد مواد علوفه‌ای را به صورت خمیر درآورده و در اختیار جوجه‌ها قرار داد.

تجربه نشان داده‌است که ترکیبات بالا که البته می‌توان اجزای آن را با مواد غذایی و علوفه و دانه‌های دیگر تعویض نمود، غذای کامل و خوبی برای اردک‌ها به‌شمار می‌رود و به‌خصوص در رشد و نمو جوجه‌ها تأثیر زیادی دارد. رشد جوجه اردک نسبت به سایر پرندگان اهلی کمی سریع تر است و اگر غذا به میزان کافی و مناسب در اختیار پرنده قرار داده شود، پرنده رشد عجیبی خواهد کرد. تغذیه اردک از 2 هفتگی به بعد تدریجاً کم شده و در سن 4-3 هفتگی تعداد دفعات غذا به 2 بار در روز کاهش می‌یابد.

پایه جیره این پرنده می تواند از غلات باشد (گندم، برج، جو و ذرت) که به صورت خام، بوداده و پخته می توان استفاده شوند ولی بهترین حالت جوانه زده آنهاست

در کنار آن باید از میوه و سبزیجات مختلف بهره برد و پروتئن های حیوانی به میزان کمتر می تواند در جیره حیوان قرار گیرند

حبه های غذایی غیر دارویی یه صورت خیس خورده برای اردک های بالغ: ذرت بو داده، مخلفات، میوه های تازه مانند هویج قطعه قطعه شده، گوجه فرنگی، پنیر خانگی، حلزون های باغچه، انواع کرم ها و…

خوارک هایی که نباید به اردک داده شوند:

هسته ی میوه ها و بذر گیاهان، غذاهای چرب یا نمک دار، شکلات، و… که شکم اردک شما را پر کند ولی مغذی نباشد.

جوجه کشی طبیعی

این روش بیشتر در روستاها و مزارع پرورش کوچک انجام می شود که در این روش از پرندگانی همچون اردک و یا مرغ کرچ ویا بوقلمون برای جوجه کشی استفاده می شود .بسته به چثه پرنده ۱۰ تا ۱۵ تخم در زیر هر پرنده قرار می گیرد. البته اردکها اضولا مادرانی خوب برای جوجه در آوری نیستند و گاهی ممکن است از روی تخم بلند شوند وحاضر به خوابیدن روی تخم نباشند .برای همین بهتر است از مرغ کرچ استفاده کرد.

دستگاه جوجه کشی

این شیوه بیشتر در مزارع بزرگ انجام می شود .اگرچه در ایران مزارعه هایی به بزرگی آنچه که در برخی کشورها هست وجود ندارد اما کسانی هستند هستند کسانی که به تولید جوجه اردک با ماشین جوجه کشی بپردازند.

طول مدت جوجه کشی در همه اردکها ۲۸ روز است اما تنها در اردک مسکوی ۳۲ تا ۳۵ روز است.

در جوجه کشی با دستگاه ۴ فاکتور بسیار مهم است:

1. دما
2. رطوبت
3. تهویه
4. چرخش

دما در دستگاههای جوجه کشی بزرگ برای تخم اردک در ستر ۳۷٫۵ تا۳۸ درجه سانتیگراد و در هچر ۳۳ درجه سانتیگراد است. اما برای دستگاه های کوچک دما در هفته اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب؛ ۳۸ – ۳۸٫۵ – ۳۹ – ۳۹٫۵ درجه سانتیگراد می باشد. اگر این تغیرات امکان پذیر نباشد بایستی دما را در ۳۸٫۸ درجه سانتیگراد تنظیم نمود.

رطوبت در دستگاه جوجه کشی برای اردک به مراتب بیشتر از رطوبت مورد نیاز برای تخم مرغ می باشد همچنین رطوبت هچر بایستی بیشتر از ستر باشد. همچنین تهویه هوا با جریان آرام هوا مفید می باشد.

تخم اردک در ستر روزانه باید ۴ بار چرخانده شوند

تخم اردک در ستر روزانه باید ۴ بار چرخانده شوند. اما در هچر نیازی به چرخاندن نیست اما بایستی حتما رطوبت را افزایش داد.

• تخم های ترک دار، بد شکل، بسیار بزرگ و بسیار کوچک را به هیچ وجه در جوجه کشی نبایستی استفاده شود.
• جوجه کشی از تخم پرندگان (مرغ, اردک, بوقلمون و…) در یک دستگاه جوجه کشی به صورت مخلوط و با هم، به شدت خودداری نمایید. چرا که شرایط جوجه کشی این پرندگان با هم متفاوت می باشد.

حال که از پرورش اردک آگاهی یافتید میتوانید شروع به پرورش اردک کنید. درآمد این کار بسیار مناسب است.

وضعیت بازار فروش اردک

اردک در حال حاضر بازار مناسبی دارد. مردم ساکن در استان های شمالی اصلی ترین مشتریان اردک در کشور هستند و گوشت اردک را به خاطر گرم بودن آن می پسندند. به تازگی بحث صادرات اردک به عراق و روسیه نیز پیش آمده که در صورت تحقق فرصت بسیار مناسبی است

حداقل سرمایه لازم برای پرورش اردک

سرمایه گذاری پرورش اردک:
برای شروع کار داشتن 10 الی 15 میلیون تومان سرمایه کافیست.

برای شروع به کار حداقل به یک مکان سرپوشیده 100 متری و 10میلیون پول احتیاج دارید. با این میزان سرمایه و محیط تقریباً می‌توانید 1500 اردک یک 15-1 روزه پرورش دهید.

درامد پرورش اردک

با این سرمایه در ماه حدود 1 میلیون تومان می‌توانید درآمد داشته باشید.
درآمد کارهای تولیدی ارتباط مستقیمی با وضع بازار و تجربه شما دارد.

حمایت های دولت و بسیج سازندگی با دادن وام و تسهیلات به پرورش دهندگان اردک هم میتوانید یکی از مزایای این کار باشد.

پرورش اردک محدودیت زمانی ندارد و در هر زمانی از سال که بخواهید میتوانید کار پرورش را شروع کنید. که این هم به علت پرطرفدار شدن گوشت اردک و تقاضای بیشتر بازار است.

کلام آخر

پرورش اردک امروزه یکی از پربهره‌ترین و پردرآمدترین طرح‌های کسب‌وکار زودبازده در کشور است. شاید رشد سریع و مقاومت در برابر بیماری‌ها مزید علت صرفه‌ی اقتصادی آن باشد.

هم چنین بخوانید: پرورش اردک در خانه